تومان نیوز:تنش‌های ژئوپلیتیک محرک مهمی برای تقاضای جهانی طلا هستند و شاخص ریسک ژئوپولیتیک (GPR) می‌تواند نقشی تعیین‌کننده در جهت‌دهی بازار ایفا کند.
بر اساس این شاخص، جنگ ۱۲روزه ایران و رژیم صهیونیستی پس از حملات ۱۱ سپتامبر و جنگ آمریکا با عراق، سومین شوک بزرگ ژئوپلیتیک در ۴۰ سال اخیر به‌شمار می‌آید.
در نمودار بالا، مسیر شاخص نااطمینانی اقتصادی (EPU) در کنار قیمت جهانی طلا قرار گرفته است. در ۷ ماهه اخیر و هم‌زمان با حضور ترامپ در صحنه سیاست آمریکا، EPU با شتابی کم‌سابقه اوج گرفته و از سقف‌های قبلی عبور کرده است.
منشأ «افزایش بی‌سابقه نااطمینانی»
- تنش‌های ژئوپولیتیک جاری و سناریوهای محتمل آینده
- گذار از نظم تک‌قطبی به چندقطبی
- واگردانی جهانی‌سازی و کاهش تجارت آزاد
اثر فوری این عوامل
- افزایش موانع تعرفه‌ای و غیرتعرفه‌ای میان آمریکا و رقبا
- کاهش اتکا به دلار (به‌ویژه از سوی چین و دیگر قدرت‌ها) و افزایش خرید طلا توسط بانک‌های مرکزی
- کاهش خرید/افزایش فروش اوراق خزانه آمریکا از سوی اقتصادهای بزرگ و چرخش به دارایی‌های پناهگاه امن مانند طلا
در نمودار چپ، قیمت اسمی طلا و نمودار راست، قیمت تعدیل‌شده با تورم آمریکا دیده می‌شود.
این داده‌ها نشان می‌دهد از سال ۱۹۷۸ (پس از فروپاشی نظام برتون وودز) تا امروز، طلا سطوحی را که در سال ۲۰۲۵ مشاهده می‌کنیم تجربه نکرده است.
مهم‌ترین علت، تغییر ساختاری در نظم جهانی و حرکت از نظام تک‌قطبی به چندقطبی و آمادگی بسیاری از کشورها برای کاهش وابستگی به دلار است.
با توجه به این‌که جنگ تعرفه‌ای آمریکا و حتی اروپا با چین رو به افزایش است، چین برای ایفای نقش جدی‌تر در اقتصاد جهانی به سمت کاهش وابستگی خود به دلار و اوراق قرضه آمریکا کاهش دهد که بر طلا نیز تاثیر گذار است.
مجموع تحولات اخیر قیمت طلا را به محدوده‌ای بی‌سابقه رسانده و فعلاً چشم‌انداز کاهشی ندارد؛ با این حال صعود تا ۳۵۰۰ دلار در سال ۲۰۲۵ فقط در صورت تنش‌های ژئوپلیتیک بزرگ محتمل است. در سال ۲۰۲۶ به احتمال زیاد شاهد کاهش نرخ بهره توسط فدرال رزرو و افزایش قیمت طلا و شکستن سقف قبلی خواهیم بود.
عوامل تاثیرگذار بر قیمت طلا در ایران
بازده طلا در ایران از ۳ متغیر قیمت انس جهانی، نرخ ارز و حباب (بیشتر روی قیمت سکه). حباب کاملا وابسته به عرضه و تقاضا که کم‌تر تحلیل پذیر است، تاثیر می‌پذیرد.
در نمودار بالا، نرخ ارز از سال ۱۳۵۹ تا امروز به‌صورت واقعی (تعدیل‌شده با پارامترهای مختلف) نمایش داده شده است. همان‌طور که دیده می‌شود، از سال ۱۳۹۷ نرخ ارز وارد فاز جدید و بی‌سابقه‌ای شده که از اوج‌های سال ۱۳۶۷ و پیش از پذیرش قطعنامه ۵۹۸ عبور می‌کند.
این نمودار نشان می‌دهد نرخ ارز قابلیت رشد دارد، در سال ۱۳۹۹ قیمت دلار به نرخ امروز ۱۲۰ هزارتومان نیز رسیده بود ولی امروز دلار ۹۲ هزارتومان است.
در پاسخ به این‌که چرا دلار در فروردین زیر سایه تهدید جنگ تا ۱۱۰ هزار تومان اوج گرفت اما با وقوع درگیری به آن سطح نرسید، باید گفت تقاضای ارزیِ تجاری از سوی شرکت‌ها و تجار بسیار تعیین‌کننده‌تر از تقاضای مردم است. پس از جنگ، کاهش فعالیت تجاری و افت تقاضای ارزِ بنگاه‌ها اجازه جهش قیمت را نداد.
با ورود به پاییز و زمستان و افزایش تقاضای ارزِ تجاری، باید انتظار رشد نرخ ارز را داشت؛ محرکی که مستقیم قیمت طلا را بالا می‌برد. بنابراین، طلا در شرایط فعلی پایین‌تر از ارزش ذاتی ارزیابی می‌شود.
اهمیت طلا در سبد سرمایه‌گذاری
سرمایه‌گذاری در طلا معمولاً با ۲ رویکرد انجام می‌شود: رویکرد تکنیکال برای سودهای کوتاه‌مدت، و رویکرد استراتژیک برای پوشش ریسک‌های سیاسی و حفظ ارزش دارایی. در شرایط امروز، بیش از هر زمان دیگری، انتخاب نگاه استراتژیک اهمیت دارد.
جمع‌بندی:
در جهانِ بی‌ثبات امروز، جهش GPR/EPU، گذار به نظم چندقطبی و تلاش برای کاهش وابستگی به دلار، طلا را به سطوح بی‌سابقه رسانده است؛ صعود تا ۳۵۰۰ دلار در ۲۰۲۵ فقط با شوک‌های ژئوپولیتیک بزرگ محتمل است و در ۲۰۲۶ با احتمال کاهش نرخ بهره فدرال رزرو، شکست سقف‌های قبلی دور از انتظار نیست.
در ایران، قیمت طلا تابع اونس جهانی، نرخ ارز و حباب داخلی است؛ از ۱۳۹۷ نرخ ارز وارد فاز تازه‌ای شده و با افزایش فصلی تقاضای ارزیِ تجاری انتظار رشد ارز و طلا می‌رود، در حالی‌که سطح فعلی طلا پایین‌تر از ارزش ذاتی برآورد می‌شود.
