تومان نیوز:بازار سرمایه در ایران طی سال‌های اخیر شاهد تحولات قابل توجهی بوده است. یکی از این تحولات مهم، ظهور ابزارهای جدید سرمایه‌گذاری همچون صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله در بورس (ETF) است. این ابزارها که برای نخستین بار در بازارهای جهانی توسعه یافتند، به سرعت در بازار بورس ایران نیز وارد شده‌اند و توجه سرمایه‌گذاران زیادی را به خود جلب کرده‌اند. اما سوالی که بسیاری از فعالان بازار و سرمایه‌گذاران از خود می‌پرسند این است که عملکرد ETFها در ایران چگونه بوده است و چه تاثیری بر بازار سرمایه و تصمیمات سرمایه‌گذاران دارد؟
ETF چیست؟
به گزارش پایگاه خبری تومان نیوز(toomannews)، به نقل از ایستانیوز،ETF یا همان صندوق سرمایه‌گذاری قابل معامله در بورس، نوعی صندوق سرمایه‌گذاری است که در بازار بورس به‌طور مشابه با سهام خرید و فروش می‌شود. این صندوق‌ها معمولاً شامل سبدی از دارایی‌ها هستند، مانند سهام شرکت‌ها، اوراق قرضه یا کالاها. ETFها این امکان را برای سرمایه‌گذاران فراهم می‌کنند که به‌طور همزمان در یک سبد متنوع از دارایی‌ها سرمایه‌گذاری کنند بدون اینکه نیاز باشد هر یک از آن‌ها را به‌طور جداگانه خریداری کنند.
در بازار ایران، این صندوق‌ها معمولاً به دو صورت عرضه می‌شوند:
- ETFهای سهامی که شامل مجموعه‌ای از سهام شرکت‌های مختلف هستند.
- ETFهای مبتنی بر کالا که دارایی‌های کالایی مانند طلا و نفت را در بر می‌گیرند.
تاریخچه و ورود ETFها به بازار سرمایه ایران
اولین صندوق ETF در بازار ایران در سال ۱۳۹۸ با عنوان صندوق ETF دارا یکم معرفی شد. این صندوق، مجموعه‌ای از سهام شرکت‌های دولتی را شامل می‌شد و به‌طور ویژه برای فروش سهام دولت به مردم طراحی شد. پس از آن، صندوق‌های ETF دیگری مانند دارا دوم و دارا سوم به بازار آمدند که هر یک شامل مجموعه‌ای از سهام شرکت‌های دولتی بودند.
ورود این صندوق‌ها به بازار سرمایه ایران به دلیل ویژگی‌هایی چون شفافیت، تنوع سرمایه‌گذاری و کارمزدهای پایین، توجه زیادی را جلب کرد. همچنین، یکی از مهم‌ترین دلایلی که باعث افزایش استقبال از این صندوق‌ها شد، قابلیت خرید و فروش آسان آن‌ها در بورس است که برای بسیاری از سرمایه‌گذاران جذاب بود.
تحلیل عملکرد ETFها در ایران
۱. رشد و توسعه بازار ETFها
بازار ETFها در ایران رشد قابل توجهی را در سال‌های اخیر تجربه کرده است. به طور مثال، در زمان عرضه صندوق‌های ETF دولتی، این صندوق‌ها در مدت کوتاهی توانستند حجم بالایی از نقدینگی را جذب کنند. این نشان‌دهنده‌ی علاقه زیاد سرمایه‌گذاران به این ابزارها است. با این حال، باید اذعان کرد که رشد این صندوق‌ها با چالش‌هایی نیز همراه بوده است.
۲. نوسانات بازار و تاثیر آن بر ETFها
بازار سرمایه ایران به دلیل نوسانات شدید سیاسی و اقتصادی همیشه با چالش‌های قابل توجهی مواجه بوده است. نوسانات قیمت ارز، تحریم‌های بین‌المللی، و عدم قطعیت‌های اقتصادی باعث شده‌اند که بازار بورس ایران با ریسک‌های قابل توجهی روبه‌رو باشد. این نوسانات به‌ویژه بر صندوق‌های ETF تاثیر گذاشته‌اند، زیرا ارزش دارایی‌های موجود در این صندوق‌ها معمولاً با تغییرات بازار سهام و قیمت ارز در ارتباط است.
به عنوان مثال، در دوره‌های بحرانی اقتصادی که شاخص بورس ایران روند نزولی به خود می‌گرفت، ارزش صندوق‌های ETF نیز کاهش می‌یافت. این مسئله موجب شد که برخی از سرمایه‌گذاران نسبت به سرمایه‌گذاری در این صندوق‌ها دچار تردید شوند. به‌طور کلی، می‌توان گفت که صندوق‌های ETF در ایران تحت تاثیر شرایط کلان اقتصادی و سیاسی قرار دارند، اما به دلیل تنوع دارایی‌ها و قابلیت خرید و فروش آسان، همچنان جذابیت خود را برای بخش زیادی از سرمایه‌گذاران حفظ کرده‌اند.
۳. مزایای سرمایه‌گذاری در ETFها
یکی از مهم‌ترین مزایای ETFها در بازار ایران، امکان سرمایه‌گذاری در یک سبد متنوع از دارایی‌ها است. به این ترتیب، سرمایه‌گذاران می‌توانند با خرید یک واحد از ETF، به‌طور همزمان در سهام مختلف سرمایه‌گذاری کنند. این تنوع به کاهش ریسک کمک می‌کند و در بلندمدت می‌تواند بازده بهتری را برای سرمایه‌گذاران به ارمغان بیاورد.
علاوه بر این، ETFها به دلیل ساختار کارمزد پایین و قابلیت خرید و فروش در بورس، به‌ویژه برای سرمایه‌گذاران خرد، جذابیت زیادی دارند. در مقایسه با سایر ابزارهای سرمایه‌گذاری مانند صندوق‌های مشترک یا خرید مستقیم سهام، هزینه‌های معامله در ETFها کمتر است و فرآیند خرید و فروش آن‌ها بسیار ساده‌تر و سریع‌تر است.
۴. چالش‌های پیش روی ETFها در ایران
یکی از چالش‌های اصلی ETFها در بازار ایران، محدودیت‌های مربوط به انتخاب دارایی‌های مناسب است. در حالی که در بازارهای جهانی، ETFها می‌توانند به راحتی دارایی‌های متنوعی از جمله سهام جهانی، اوراق قرضه بین‌المللی و کالاهای مختلف را شامل شوند، در ایران این تنوع به‌دلیل محدودیت‌های تحریمی و محدودیت‌های اقتصادی کمتر است.
علاوه بر این، برخی از صندوق‌های ETF در ایران به دلیل وابستگی زیاد به سهام شرکت‌های دولتی، در دوره‌های خاصی دچار ریسک بالایی می‌شوند. به عنوان مثال، در شرایطی که دولت به دلایل مختلفی قصد فروش یا واگذاری سهام خود را داشته باشد، این امر می‌تواند تاثیرات منفی بر روی عملکرد صندوق‌های ETF بگذارد.
۵. آینده ETFها در ایران
آینده ETFها در ایران به چند عامل بستگی دارد. نخستین عامل، بهبود شرایط اقتصادی و سیاسی کشور است. اگر وضعیت اقتصادی ایران به‌ویژه در زمینه تحریم‌ها و نوسانات ارزی پایدارتر شود، می‌توان انتظار داشت که بازار ETFها رشد بیشتری داشته باشد. دومین عامل، توسعه بیشتر ابزارهای مالی و افزایش تنوع در صندوق‌های ETF است. اگر صندوق‌های ETF قادر به ارائه گزینه‌های سرمایه‌گذاری متنوع‌تری باشند، احتمالاً بیشتر مورد توجه سرمایه‌گذاران قرار خواهند گرفت.
در مجموع، ETFها به‌عنوان یک ابزار نوین و جذاب سرمایه‌گذاری در بازار ایران شناخته می‌شوند. این ابزار با ویژگی‌هایی همچون تنوع در دارایی‌ها، کارمزدهای پایین و امکان خرید و فروش آسان، فرصت‌های مناسبی را برای سرمایه‌گذاران فراهم کرده است. با این حال، چالش‌هایی نظیر نوسانات بازار، وابستگی به سهام دولتی و محدودیت‌های موجود در بازار ایران، می‌تواند تاثیرات منفی بر عملکرد این صندوق‌ها داشته باشد.
در نهایت، برای سرمایه‌گذارانی که به دنبال تنوع در سبد سرمایه‌گذاری خود هستند، صندوق‌های ETF می‌توانند گزینه‌ای مناسب به شمار بیایند، اما نیاز است که قبل از سرمایه‌گذاری، به تحلیل دقیق‌تر شرایط اقتصادی و بازار توجه کنند.
