تومان نیوز:با ورود تاکسی‌های اینترنتی از میانه دهه ۹۰، چهره حمل‌ونقل شهری ایران به‌کلی دگرگون شد؛این دگرگونی برای بسیاری از آژانس‌های سنتی به معنای پایان کار بود. حالا و در نبود رقابت جدی، پلتفرم‌های فعال در این حوزه نه دغدغه بهبود کیفیت دارند و نه حفظ رضایت کاربران. افزایش تدریجی کرایه‌ها، ضعف در نظارت، و گزارش‌های متعدد از نارضایتی مسافران، حکایت از آن دارد که انحصار، همواره دشمن کیفیت است.
از میانه دهه ۹۰ تاکسی‌های اینترنتی مانند اسنپ و تپسی به بازار حمل‌ونقل شهری ایران وارد شدند؛ اسنپ در سال ۱۳۹۴ و تپسی کمی بعدتر، با استفاده از ظرفیت فناوری و تلفن‌های هوشمند، تحولی جدی در جابه‌جایی درون شهری مسافران در شهرهای بزرگ به وجود آوردند. این تحول اما برای آژانس‌های سنتی چندان خوشایند نبود. با استقبال گسترده مردم از خدمات تاکسی‌های اینترنتی که ارزان‌تر، در دسترس‌تر و به‌روزتر بودند، بسیاری از آژانس‌ها به تدریج با کاهش مشتریان قدیمی و ثابت خود و در نتیجه کاهش درآمد مواجه شدند. بسیاری از دفاتر آژانس در محله‌های مختلف کرکره‌های خود را پایین کشیدند و برخی رانندگان هم به ناچار به ناوگان همین تاکسی‌های اینترنتی پیوستند یا سراغ مشاغل دیگر رفتند. تغییرات فناوری، در کمتر از یک دهه، مدل کسب‌وکار سنتی حمل‌ونقل شهری را به‌کلی دگرگون کرده و بسیاری از صاحبان آژانس‌های مسافربری را از کار بیکار کرد. در پایان سال ۹۵ که دیگر این پلتفرم‌ها حسابی پا گرفته بودند، جمعی از رانند گان آژانس‌های تاکسی در مقابل مجلس تجمع کرده و خواستار رسیدگی به این وضعیت شدند. اما هیچ‌چیز نتوانست مانع پیشرفت فناوری و استفاده مردم از پلتفرم‌های اینترنتی شود.
پیشنهادات کاربران: راه‌اندازی سیستم نظارتی مانند امکان ثبت نظر و امتیازدهی
حالا و پس از حادثه ناگوار الهه حسین‌نژاد، که احساسات تمامی آحاد جامعه را جریحه‌دار کرد، بار دیگر موضوع امنیت این پلتفرم‌ها در کانون توجه افکار عمومی قرارگرفت. این رویداد که بازتاب گسترده‌ای در رسانه‌ها و فضای مجازی داشت، موجب شد نگرانی‌ها نسبت به نظارت و ارزیابی دقیق رانندگان در سامانه‌های حمل‌ونقل اینترنتی افزایش یابد. در پی این اتفاق، برخی شهروندان نسبت به استفاده مجدد از آژانس‌های محلی ابراز تمایل کرده‌اند؛ چرا که این مراکز به دلیل شناخت محلی از رانندگان و تعامل مستقیم با مشتریان، از نظر بسیاری از افراد، قابل اطمینان‌تر تلقی می‌شوند. هرچند تاکسی‌های اینترنتی به دلیل سهولت دسترسی و قیمت پایین همچنان پرطرفدار هستند، اما حادثه اخیر لزوم بازنگری در سیستم نظارتی و امنیتی این پلتفرم‌ها را بیش از پیش برجسته کرده است. بسیاری از کاربران از لزوم ایجاد سیستمی گفتند که امتیاز رانندگان را به مسافر نشان بدهد، تا از امنیت سفر خود مطمئن شوند. برخی دیگر نیز پیشنهاد می‌دهند امکان ثبت نظر درباره هر راننده برای کاربران ایجاد شود، تا از این طریق رانندگان ناامن قابل شناسایی باشند.
از زبان یک صاحب آژانس تاکسی
مدیر و صاحب یک آژانس که تا قبل از ورود تاکسی‌های اینترنتی در منطقه ۵ تهران بسیار معروف بود و مشتریان محلی و ثابت بسیاری داشت، در اینباره به جهان صنعت نیوز می‌گوید: تا همین چند سال پیش هزینه‌های ثابتی مثل اجاره دفتر، حقوق و بیمه پرسنل و رانندگان، و حتی نظافت و نگهداری و تعمیر خودروهای اژانس را پرداخت می‌کردیم و با این وجود درآمد قابل قبولی داشتیم. اما با آمدن تاکسی‌های اینترنتی، که عملاً بدون این هزینه‌ها فعالیت می‌کنند، رقابت برای ما غیرممکن شد. کافی است یک ماشین داشته باشید و در این پلتفرم‌ها ثبت‌نام کنید، دیگر هزینه‌ای ندارید. به خاطر همین می‌توانید با قیمت پایین‌تر خدمات ارائه کنید. در این بازار ما توان رقابت را از دست دادیم و به جز معدودی مشتری قدیمی تمام مشتریان خود را از دست دادیم. بسیاری از همکاران ما یا ورشکست شدند یا به اجبار به مشاغل دیگر روی آوردند. ما هم که در این کار باقی مانده‌ایم، با یک چهارم درآمد سال‌های قبل کار می‌کنیم و به ناچار بسیاری از رانندگانمان را تعدیل نیرو کردیم.
انحصار سرآغاز تمام کاستی‌ها؛ راننده و مسافر هر دو ناراضی
طبق آخرین آمار ارائه شده در بهار ۱۴۰۳، اسنپ ۶ میلیون و ۱۰۰ هزار نفر و تپسی ۲ میلیون و ۵۰۰ هزار نفر راننده دارند. مشاهدات میدانی نشان می‌دهد، از ابتدای سال جاری و با افزایش ۳۵ درصدی کرایه تاکسی‌های درون شهری (که در زمان اوج ترافیک تا ۵۰ درصد افزایش نیز می‌رسد) استفاده از این اپلیکیشن‌ها بسیار گسترده‌تر شده است. به خصوص، با ارائه خدماتی همچون سفر اشتراکی که هزینه سفر را بین ۲ مسافر تقسیم کرده و گاهی تا کمتر از کرایه تاکسی می‌رساند. اگر در ترافیک ساعات اولیه صبح در اتوبان‌های پرتردد مانند همت رفت‌وآمد کنید، خودروهای بسیاری را می‌بینید که با یک سرنشین در عقب در حال حرکت هستند؛ به دلیل ترافیک و هزینه بالای کرایه تاکسی بسیاری از کارمندان ترجیح می‌دهند با این تاکسی‌های اینترنتی خود را به محل کارشان برسانند. اما نارضایتی از این پلتفرم‌ها در سال‌های اخیر شدت گرفته است؛ مسافران از کرایه‌های بالا برای مسیرهای کوتاه شاکی هستند و رانندگان می‌گویند با این کرایه‌ها کار کردن صرفه اقتصادی ندارد. به نظر می‌رسد، با خالی شدن کامل میدان از رقبا و عادت کردن مردم به این سیستم این دو پلتفرم بزرگ دیگر نیازی به ایجاد بازار رقابتی نمی‌بینند. کرایه‌ها را تا جایی که می‌توانند بالا برده‌اند، و درباره امنیت مسافران حساسیت قبل را ندارند. در عین حال که استفاده از این تاکسی‌ها بیشتر شده، شکایت‌ها هم افزایش پیدا کرده است. بسیاری از مسافران به خصوص زنان از تجربه برخورد بد برخی راننده‌ها مانند فحاشی، درخواست پول بیشتر و حتی پیاده کردن مسافر در وسط مسیر می‌گویند. اما این تنها یک طرف ماجراست؛ بسیاری از رانندگان نیز از شرایط کاری خود در این تاکسی‌ها گلایه دارند. یکی از این رانندگان به جهان صنعت نیوز می‌گوید: جدای از اینکه این کار وجهه اجتماعی ندارد، بر خلاف تصور مردم درآمد آنچنانی نیز ندارد. بیمه و مزایا ندارد و با توجه به هزینه‌های بالای استهلاک خودرو نمی‌تواند کاری تمام وقت تلقی شود. به این‌ها نبودن سهمیه سوخت را نیز اضافه کنید. شاید با یک حساب سرانگشتی فکر کنید راننده‌ای که در روز حدود ۱۰ سفر قبول می‌کند، آخر ماه درآمد چند ۱۰ میلیونی دارد، اما در حقیقت با کسر هزینه‌ها پول آنچنانی باقی نمی‌ماند.
