تومان نیوز:یک ضرب‌المثل قدیمی میان کارکنان سازمان برنامه و بودجه وجود دارد که مراجعه‌کنندگان به این سازمان معمولا از آن با خبر می‌شوند. کارکنان این سازمان می‌گویند: « بودجه‌ها در ایران یا حیف می‌شود یا میل!»
این عبارت هرچند به صورت طنز و شوخی بیان شده، اما بیان‌کننده واقعیتی مهم در نظام بودجه‌نویسی ایرانی است و آن اینکه ساختار بودجه‌نویسی ایران فاقد شفافیت لازم در خصوص مسائل مختلف اقتصادی است.
سال‌هاست در ایران در خصوص اصلاح ساختار بودجه صحبت می‌شود اما در عین حال هنوز مشکلات ریشه‌ای در اقتصاد ایران نمایان است که فکری برای حل آنها نشده است.
مشکلاتی چون فقدان شفافیت، کسری بودجه بالا، متوازن نبودن رویکرد مالیاتی، معافیت‌های مالیاتی به نفع سوداگران و… از جمله گزاره‌هایی است که بودجه ایران طی دهه‌های مستمر با آن دست به گریبان بوده اما همچنان توجهی به رفع و اصلاح آنها نمی‌شود.
بر اساس اعلام رییس سازمان برنامه و بودجه در گفت‌وگو با برخی نمایندگان مجلس بودجه سال ۱۴۰۲ کشور با کسری حدودا ۳۰درصدی مواجه است.
می‌توان پیش‌بینی کرد که در سال ۱۴۰۳ هم یک چنین کسری عمیقی در بودجه وجود داشته باشد.
اساسا بودجه‌ها در ایران با کسری‌های قابل توجهی روبه رو هستند، چرا که انضباط مالی در ایران وجود ندارد و سایه سنگین دولت بر اقتصاد افتاده است.
بودجه‌ها در ایران صد درصد در هر سال با کسری خواهند بود. اساسا یکی از دلایل بروز کسری بودجه در ایران، تورم بالا در اقتصاد است.
دولت سیزدهم در ابتدای زعامت بر ساختار اجرایی اعلام کرده بود، به سرعت تورم را به نیم می‌رساند اما با گذشت بیش از ۲سال از عمر دولت چنین وعده‌ای محقق نشده است.
همانطور که بسیاری از وعده‌های دیگر، مانند ساخت مسکن، اشتغالزایی، تورم و…بر روی زمین مانده‌اند. وقتی تورم همراه با رشد باشد، کسری بودجه مستمر می‌شود.
مساله بعدی آن است که منابع و مصارف در ایران فاقد شفافیت و کارایی لازم است. دولت باید برنامه‌ریزی کند تا بودجه از بودجه‌ای حسابداری شده به بودجه‌ای عملیاتی در راستای رفع نیازهای کشور بدل شود.
مهم‌ترین نیازهای کشور در شرایط فعلی:
۱) آموزش
۲) ورزش
۳) بهداشت
۴) مسکن و… است.
حیرت‌انگیز اینکه بودجه عمرانی کشور در سال ۱۴۰۳ کمتر از میزان تخلفی است که در ماجرای فساد بیش از ۳میلیارد دلاری نمایان شده است.
بودجه عمرانی کشور باید به یک بودجه دلاری و بزرگ بدل شود تا روند سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها و پیشرفت بنیادین محقق شود.
بودجه ۱۴۰۳ به لحاظ ساختاری تفاوتی با بودجه‌های قبلی ندارد. ادامه همان بودجه‌های قبلی است و تجربیات قبلی را امتداد می‌بخشد.
از سوی دیگر بودجه با بودجه‌های قبلی هم تفاوت‌هایی دارد، مهم‌ترین تفاوت، فشار مالیاتی شدید به مردم و دهک‌های محروم است.
این هنر نیست که دولت، مدام مالیات مردم عادی و حقوق‌بگیران و فعالان اقتصادی را بالا ببرد، بعد ادعا کند که وابستگی به نفت را کاهش داده است.
ایران می‌توانست از درآمدهای نفتی خود استفاده کند اما به دلیل تحریم‌ها نمی‌تواند از این درآمدها استفاده کند.
راهکار عاقلانه آن است که دولت برنامه‌ریزی برای احیای برجام را در دستور کار قرار دهد. نزدیک ۳.۵تریلیون دلار منابع اقتصادی در خاک این کشور تنها در بخش نفت و گاز نهفته است.
ایران باید از این درآمدها برای بهبود ساختارهای زیربنایی‌اش استفاده کند. نسل فعلی هم از این منابع سهم دارند و باید از طریق این ظرفیت‌ها فشار بر ملت را کاهش داد. اما در نظام برنامه‌ریزی‌های دولت یک چنین موارد مبرهنی وجود ندارد.
