تومان نیوز: پیوستن ایران به گروه بریکس (BRICS) که شامل کشورهای بزرگی همچون برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی است، می‌تواند از دیدگاه سیاسی و اقتصادی تأثیرات متعددی برای ایران به همراه داشته باشد. بریکس به عنوان یک اتحاد اقتصادی، هدف اصلی خود را بر مقابله با نظام مالی جهانی تحت سلطه دلار آمریکا و تقویت همکاری‌های اقتصادی میان کشورهای عضو قرار داده است. با این حال، با توجه به محدودیت‌های اقتصادی ایران ناشی از تحریم‌ها، این همکاری جدید تنها در درازمدت می‌تواند تغییرات عمده‌ای ایجاد کند.
اثرات کوتاه‌مدت پیوستن ایران به بریکس
پیوستن ایران به بریکس در کوتاه‌مدت تأثیر قابل توجهی بر اقتصاد این کشور نخواهد داشت. یکی از مهم‌ترین عوامل، تداوم تحریم‌های اقتصادی است که موجب کاهش توانایی ایران در برقراری روابط تجاری پایدار با سایر اعضای بریکس می‌شود. به گزارش‌های موجود، برخی از کشورهای عضو بریکس، همچون چین و هند، از تعاملات اقتصادی با ایران به دلیل نگرانی‌های مرتبط با تحریم‌های آمریکا محدودیت‌هایی دارند. بنابراین، برای اینکه ایران بتواند از مزایای بریکس در کوتاه‌مدت بهره‌مند شود، ضروری است که مذاکرات برای کاهش تحریم‌ها در اولویت قرار گیرد.
افزون بر این، انتخابات آمریکا نیز تأثیر مهمی بر سیاست‌های خارجی و اقتصادی ایران خواهد داشت. سیاست‌های خارجی دولت آینده آمریکا به طور مستقیم بر امکان کاهش یا رفع تحریم‌ها تأثیرگذار است. از آنجایی که هر یک از نامزدهای ریاست جمهوری آمریکا (مانند ترامپ و هریس) سیاست‌های مختلفی نسبت به ایران دارند، برای بررسی دقیق اثرات بریکس در کوتاه‌مدت باید منتظر تغییرات در سیاست خارجی آمریکا بود.
اثرات بلندمدت پیوستن ایران به بریکس
در بلندمدت، عضویت ایران در بریکس می‌تواند تأثیرات مهم‌تری بر اقتصاد این کشور داشته باشد. یکی از اهداف بلندمدت بریکس، ایجاد سیستم‌های مالی و ارزی مستقل از دلار آمریکاست که این امر می‌تواند به ایران کمک کند تا تجارت خارجی خود را با کشورهای عضو گسترش دهد و وابستگی کمتری به دلار داشته باشد. در صورتی که بریکس بتواند واحد پولی مشترکی را به کار گیرد، احتمالاً تجارت ایران با این کشورها آسان‌تر خواهد شد.
با این وجود، باید توجه داشت که این هدف بریکس به دلیل سلطه دلار و ساختار اقتصادی فعلی جهان، چالش‌های قابل توجهی دارد. در سال‌های گذشته تلاش‌هایی مشابه برای ایجاد واحدهای پولی منطقه‌ای در اتحادیه اروپا، همچون معرفی یورو، صورت گرفت. اما حتی یورو نیز موفق نشد جایگزین دلار در معاملات جهانی شود. بنابراین، از دیدگاه کارشناسان، احتمال تبدیل واحد پول بریکس به ارزی بین‌المللی با کاربرد گسترده، با موانع و مقاومت‌های بسیاری مواجه خواهد بود.
چالش‌های پیوستن ایران به بریکس
تحریم‌ها و محدودیت‌های مالی: با وجود همکاری‌های محدود در بریکس، ایران همچنان با مشکلات اقتصادی ناشی از تحریم‌ها دست و پنجه نرم می‌کند. تحریم‌ها نه تنها بر معاملات تجاری ایران با دیگر کشورهای بریکس تأثیرگذار هستند، بلکه توان ایران در سرمایه‌گذاری و تأمین مالی پروژه‌های مشترک را نیز محدود می‌کنند.
وابستگی به فناوری و تکنولوژی‌های پیشرفته: یکی از چالش‌های عمده اقتصاد ایران، وابستگی به تکنولوژی‌های پیشرفته در صنایع کلیدی، مانند نفت و گاز است. کشورهای بریکس، به ویژه چین و روسیه، در زمینه فناوری پیشرفته محدودیت‌هایی دارند که این امر می‌تواند به کاهش امکان انتقال فناوری از کشورهای بریکس به ایران منجر شود. در این میان، ایران نیازمند همکاری‌های فناوری با کشورهای اروپایی است و همین امر موجب وابستگی به اقتصاد اروپا می‌شود.
محدودیت‌های تجارت پایاپای: به دلیل تحریم‌ها و محدودیت‌های ارزی، ایران به تجارت پایاپای با برخی از کشورها روی آورده است. اگرچه این روش تجارت امکان کاهش وابستگی به دلار را فراهم می‌آورد، اما موجب می‌شود که ایران تنها به برخی از کشورها کالا صادر کند و کالاهای محدودی را وارد کند. در درازمدت، این محدودیت‌ها باعث کاهش تنوع اقتصادی و ایجاد وابستگی‌های اقتصادی به کشورهایی مانند چین و روسیه خواهد شد.
راهکارهای پیشنهادی برای بهره‌برداری از مزایای بریکس
افزایش تنوع در سیاست‌های خارجی و اقتصادی: برای بهره‌گیری از مزایای بریکس، ایران باید تلاش کند روابط خود را با کشورهای غربی نیز بهبود بخشد و تنوع در سیاست‌های اقتصادی ایجاد کند. این استراتژی می‌تواند به کاهش وابستگی به یک یا دو کشور خاص منجر شود و در عین حال فرصت‌های جدیدی برای همکاری با کشورهای بریکس فراهم آورد.
سرمایه‌گذاری در فناوری و زیرساخت‌ها: ایران باید به جای وابستگی کامل به فناوری‌های خارجی، در توسعه داخلی فناوری و ارتقای زیرساخت‌های اقتصادی سرمایه‌گذاری کند. این امر به ایران اجازه خواهد داد تا به تدریج از وابستگی به کشورهای پیشرفته کاسته و توان رقابتی خود را افزایش دهد.
تسهیل تعاملات بانکی و مالی: یکی از مهم‌ترین اولویت‌ها برای بهره‌برداری از بریکس، رفع محدودیت‌های بانکی و مالی از طریق مذاکرات و اصلاحات در سیستم مالی است. پیوستن به سازمان‌های مالی بین‌المللی و ایجاد روابط بانکی با کشورهای بریکس می‌تواند امکان تجارت و تبادلات مالی با این کشورها را بهبود بخشد.
پیوستن ایران به بریکس اگرچه می‌تواند فرصت‌هایی برای گسترش روابط اقتصادی فراهم آورد، اما به خودی خود راه حلی برای تمامی مشکلات اقتصادی ایران نیست. این اتحادیه با هدف مقابله با سلطه دلار و توسعه همکاری‌های اقتصادی میان کشورهای در حال توسعه ایجاد شده است، اما اثرات آن در ایران به دلیل تحریم‌ها، محدودیت‌های تجاری و وابستگی به فناوری‌های خارجی ممکن است تنها در بلندمدت محسوس باشد. در نتیجه، ایران برای بهره‌برداری کامل از بریکس نیازمند ایجاد اصلاحات ساختاری در سیاست‌های اقتصادی، تسهیل تعاملات بانکی و سرمایه‌گذاری در فناوری‌های بومی است. تنها در این صورت می‌توان از فرصت‌های اقتصادی بریکس به نفع توسعه پایدار و کاهش وابستگی به نظام مالی غربی استفاده کرد.
