تومان نیوز:سرمایه‌گذاری در بازارهای مالی در ایران به سه بخش اصلی تقسیم می‌شود: بورس، فرابورس و بازار پایه. هر کدام از این بازارها دارای ویژگی‌ها، شرایط و قوانین معاملاتی خاص خود هستند که باعث تفاوت در ریسک‌ها، سودآوری‌ها و مقررات می‌شود. شناخت این تفاوت‌ها برای سرمایه‌گذاران امری حیاتی است تا بتوانند با توجه به اهداف سرمایه‌گذاری خود، بهترین انتخاب را داشته باشند. در این مقاله به بررسی و تحلیل این تفاوت‌ها می‌پردازیم.
بخش اول: بورس چیست؟
بورس اوراق بهادار بازاری رسمی و شفاف برای خرید و فروش سهام، اوراق قرضه و سایر اوراق بهادار است. این بازار تحت نظارت مستقیم سازمان بورس و اوراق بهادار فعالیت می‌کند و شرکت‌هایی که قصد عرضه سهام خود را در بورس دارند، باید استانداردهای سخت‌گیرانه‌ای از جمله شفافیت مالی، عملکرد مالی مناسب و رعایت مقررات حاکم بر بازار را رعایت کنند.
ویژگی‌های بازار بورس
- شفافیت بالا: در بورس، کلیه معاملات و اطلاعات مالی شرکت‌ها به صورت عمومی و شفاف منتشر می‌شود، که این امر باعث می‌شود سرمایه‌گذاران به اطلاعات دقیق دسترسی داشته باشند.
- ریسک پایین‌تر: با توجه به استانداردهای بالا و مقررات نظارتی، بورس معمولاً ریسک کمتری نسبت به فرابورس و بازار پایه دارد.
- نقدشوندگی بالا: بورس به دلیل حجم معاملات بالا و دسترسی آسان‌تر، از نقدشوندگی بالاتری برخوردار است که این امر باعث می‌شود سرمایه‌گذاران در زمان نیاز به راحتی سرمایه خود را نقد کنند.
- تقسیم سود منظم: بیشتر شرکت‌های بورسی به صورت منظم سود سهام به سرمایه‌گذاران پرداخت می‌کنند.
بخش دوم: فرابورس چیست؟
فرابورس به بازاری گفته می‌شود که در آن شرکت‌هایی که استانداردهای لازم برای حضور در بورس را ندارند، می‌توانند سهام خود را عرضه کنند. این بازار با وجود نظارت سازمان بورس، در مقایسه با بورس اصلی از مقررات و شرایط کمتری برخوردار است و شرکت‌ها با رعایت الزامات کمتری می‌توانند در آن پذیرفته شوند.
ویژگی‌های بازار فرابورس
- تنوع بالای دارایی‌ها: در فرابورس، علاوه بر سهام، انواع اوراق بهادار مانند اوراق مشارکت، صکوک، و ابزارهای مالی دیگر نیز معامله می‌شود.
- شرایط آسان‌تر برای پذیرش شرکت‌ها: در فرابورس، شرکت‌هایی که هنوز به اندازه کافی بزرگ یا پایدار نیستند نیز می‌توانند وارد شوند و سهام خود را به فروش بگذارند.
- ریسک بیشتر: با توجه به سطح پایین‌تر نظارت و مقررات، ریسک سرمایه‌گذاری در فرابورس بیشتر از بورس است.
- نقدشوندگی کمتر: شرکت‌های فرابورسی معمولاً نقدشوندگی کمتری نسبت به بورس دارند و ممکن است سرمایه‌گذاران نتوانند به سرعت سهام خود را نقد کنند.
بخش سوم: بازار پایه چیست؟
بازار پایه بخشی از فرابورس ایران است که برای معامله سهام شرکت‌هایی که دارای ریسک بیشتری هستند یا به دلیل مشکلاتی مثل عدم شفافیت مالی، عملکرد نامطلوب یا تخلف از قوانین، شرایط لازم برای پذیرش در بورس و فرابورس را ندارند، ایجاد شده است. این بازار به سه تابلوی زرد، نارنجی و قرمز تقسیم می‌شود که هرکدام شرایط خاصی برای معاملات دارند.
ویژگی‌های بازار پایه
- ریسک بالا: شرکت‌های حاضر در بازار پایه معمولاً شفافیت مالی کمتری دارند و مشکلاتی در عملکرد مالی آن‌ها مشاهده می‌شود. این موضوع باعث می‌شود که سرمایه‌گذاری در بازار پایه با ریسک زیادی همراه باشد.
- تابلوهای مختلف با محدودیت‌های متفاوت: بازار پایه به سه تابلو زرد، نارنجی و قرمز تقسیم شده است که هرکدام دارای قوانین و محدودیت‌های خاصی برای معاملات هستند. این تابلوها به ترتیب از زرد به قرمز به ترتیب ریسک بالاتر و نقدشوندگی پایین‌تری دارند.
- محدودیت در دامنه نوسان: برای کاهش ریسک، دامنه نوسان قیمت در تابلوهای مختلف بازار پایه محدودتر از بورس و فرابورس است. به عنوان مثال، در تابلو قرمز، دامنه نوسان به شدت محدود می‌شود تا جلوی نوسانات شدید گرفته شود.
- شرایط سخت‌تر برای خروج از این بازار: شرکت‌هایی که در بازار پایه قرار دارند برای انتقال به بازارهای بورس یا فرابورس باید شرایط ویژه‌ای را رعایت کنند و بهبود در عملکرد خود نشان دهند.
مقایسه بورس، فرابورس و بازار پایه
برای روشن‌تر شدن تفاوت‌های این سه بازار، بهتر است آن‌ها را در چند فاکتور مهم مقایسه کنیم:
- نظارت و شفافیت:
- بورس: شفافیت و نظارت بالا.
- فرابورس: نظارت نسبتاً پایین‌تر از بورس.
- بازار پایه: نظارت و شفافیت کمتر و ریسک بالاتر.
- ریسک:
- بورس: ریسک پایین‌تر و با ثبات‌تر.
- فرابورس: ریسک بیشتر از بورس ولی کمتر از بازار پایه.
- بازار پایه: ریسک بسیار بالا و مناسب سرمایه‌گذارانی با تحمل ریسک بیشتر.
- شرایط ورود شرکت‌ها:
- بورس: شرایط سخت‌گیرانه و نیاز به شفافیت مالی بالا.
- فرابورس: شرایط آسان‌تر و مناسب شرکت‌های کوچک‌تر.
- بازار پایه: شرکت‌های دارای مشکل در شفافیت مالی و عملکرد ضعیف.
- نقدشوندگی:
- بورس: نقدشوندگی بالا.
- فرابورس: نقدشوندگی کمتر.
- بازار پایه: نقدشوندگی پایین به خصوص در تابلوهای نارنجی و قرمز.
- تنوع ابزارهای مالی:
- بورس: سهام و اوراق بهادار.
- فرابورس: اوراق مشارکت، صکوک و ابزارهای مالی متنوع.
- بازار پایه: عمدتاً سهام شرکت‌های پر ریسک.
چرا تفاوت‌ها مهم هستند؟
سرمایه‌گذاران باید توجه داشته باشند که هر یک از این بازارها با توجه به میزان ریسک و بازدهی احتمالی، مناسب برای نوع خاصی از سرمایه‌گذاری هستند. بورس برای سرمایه‌گذارانی که به دنبال سرمایه‌گذاری کم‌ریسک با بازدهی قابل پیش‌بینی هستند مناسب است، در حالی که فرابورس و بازار پایه به خصوص برای سرمایه‌گذارانی که تحمل ریسک بیشتری دارند و به دنبال فرصت‌های بالقوه رشد بیشتر هستند، جذابیت دارند.
سرمایه‌گذاران باید قبل از ورود به هر یک از این بازارها، آگاهی کامل از ویژگی‌ها و شرایط معاملاتی آن‌ها داشته باشند و با توجه به اهداف مالی خود، بهترین گزینه را انتخاب کنند. توجه به عواملی مثل شفافیت اطلاعاتی، نقدشوندگی، و ریسک هر بازار می‌تواند در این تصمیم‌گیری کمک کند.
نتیجه‌گیری
بازارهای مالی ایران با توجه به تفاوت‌هایی که در ویژگی‌ها، قوانین و ساختارهای خود دارند، فرصت‌های متنوعی برای سرمایه‌گذاری فراهم کرده‌اند. بورس اوراق بهادار برای سرمایه‌گذاری‌های کم‌ریسک و شفاف مناسب است، فرابورس گزینه‌ای متنوع‌تر و انعطاف‌پذیرتر برای سرمایه‌گذاران با تحمل ریسک متوسط است، و بازار پایه به سرمایه‌گذارانی با تحمل ریسک بالا فرصت‌هایی برای سودآوری بیشتر اما با خطرات جدی ارائه می‌دهد. با آگاهی از این تفاوت‌ها، می‌توان سرمایه‌گذاری هوشمندانه‌تر و مطابق با اهداف مالی خود انجام داد.لی در ایران
