به گزارش پایگاه خبری تومان نیوز(toomannews)، درآمد سرانه یا GDP per capita یکی از مهم‌ترین شاخص‌های اقتصادی برای سنجش «توان تولید» و «رفاه اقتصادی» در یک کشور است. اگرچه این شاخص به تنهایی بیانگر کیفیت زندگی نیست، اما از دید اقتصاددانان، نزدیک‌ترین ابزار برای بررسی وضعیت اقتصادی هر فرد در یک جامعه محسوب می‌شود. بر همین اساس، نگاهی به روند تاریخی درآمد سرانه در ایران نشان می‌دهد که نسل امروز، در مقایسه با نسل‌های دهه ۵۰ خورشیدی، با کاهش جدی رفاه و قدرت خرید مواجه شده است.
رشد جمعیت، بدون رشد اقتصاد
آمارهای رسمی از مرکز آمار ایران و گزارش‌های تحلیلی، تصویر نگران‌کننده‌ای از نسبت رشد جمعیت به رشد اقتصادی در کشور ارائه می‌دهد:
-
رشد جمعیت ایران طی ۴۸ سال گذشته: ۱۵۶ درصد
-
رشد اقتصاد ایران در همین بازه: تنها ۲۸.۱ درصد
این اختلاف شدید، نشان می‌دهد که تولید سرانه نه‌تنها افزایش نیافته بلکه کاهش هم یافته است. به بیان دیگر، رشد جمعیت بر رشد اقتصاد غلبه کرده و سهم هر ایرانی از تولید ناخالص داخلی کوچک‌تر شده است.
مقایسه تاریخی: درآمد سرانه امروز چقدر پایین آمده است؟
بر اساس داده‌های سال ۱۴۰۳، درآمد سرانه بر اساس قیمت‌های ثابت سال ۱۴۰۰، تنها ۵۰ درصد سطح سال ۱۳۵۵ است. به زبان ساده، اگر در سال ۱۳۵۵ متوسط تولید اقتصادی به ازای هر ایرانی ۱۰۰ واحد بود، اکنون این رقم به حدود ۵۰ واحد رسیده است.
سیر نزولی بلندمدت درآمد سرانه؛ چه زمانی اوج گرفتیم؟
بررسی آمارهای اقتصادی نشان می‌دهد که درآمد سرانه ایران طی دهه‌های گذشته با نوسانات متعددی روبرو بوده است:
-
دهه ۵۰ خورشیدی: نقطه اوج درآمد سرانه در ایران، به‌ویژه به‌دلیل توسعه زیرساخت‌ها و رشد درآمدهای صادراتی.
-
دهه‌های بعدی: با تغییرات ساختار اقتصادی، نرخ سرمایه‌گذاری، و بهره‌وری، درآمد سرانه به‌تدریج کاهش یافت.
-
دهه ۷۰ و اوایل ۸۰: بهبود در برخی شاخص‌ها و رشد محدود اقتصادی، باعث رشد مقطعی درآمد سرانه شد.
-
دهه ۹۰ به بعد: نوسانات اقتصادی، کاهش سرمایه‌گذاری صنعتی و ضعف رشد بهره‌وری، دوباره باعث کاهش پایدار درآمد سرانه شد.
سرمایه‌گذاری صنعتی؛ حلقه مفقوده رشد پایدار
یکی از مهم‌ترین عوامل کاهش درآمد سرانه، افت شدید سرمایه‌گذاری صنعتی است. طبق گزارش‌ها، از سال ۱۳۹۷ تا کنون، سرمایه‌گذاری صنعتی ایران روندی نزولی داشته است. در کل دهه ۹۰ نیز سرمایه‌گذاری با نوسان منفی همراه بوده است.
اقتصاددانان تأکید می‌کنند:
«بدون سرمایه‌گذاری، تولید ثابت می‌ماند یا کاهش می‌یابد؛ و بدون رشد تولید، رفاه واقعی غیرممکن است.»
مقایسه بین‌المللی؛ جایگاه ایران در جهان
بر اساس داده‌های سال ۲۰۲۳:
-
GDP سرانه ایران: حدود ۴٬۵۰۰ دلار
-
GDP سرانه ایران در سال ۱۹۷۶ (۱۳۵۵): حدود ۷٬۶۰۰ دلار
این کاهش معنادار، در مقایسه با کشورهای در حال توسعه دیگر، نشان می‌دهد که ایران نه‌تنها از کشورهای توسعه‌یافته بلکه از برخی رقبای منطقه‌ای نیز عقب مانده است.
نتیجه‌گیری: آیا نسل امروز واقعاً فقیرتر است؟
با استناد به داده‌ها و تحلیل‌های رسمی، پاسخ این پرسش روشن است:
بله؛ نسل جدید ایرانیان با درآمد سرانه‌ای کمتر از والدین خود زندگی می‌کنند.
سقوط مداوم تولید سرانه در ۵۰ سال گذشته، رشد اقتصادی ناچیز نسبت به جمعیت، و ضعف در سرمایه‌گذاری، همگی نشان از روند نزولی رفاه دارد. بازگشت به مسیر رشد نیازمند افزایش بهره‌وری، رشد سرمایه‌گذاری در تولید، و ارتقای کیفیت مدیریت اقتصادی کشور است.
