تومان نیوز:تضعیف ارزش دلار فرصت‌هایی برای صادرات آمریکا ایجاد کرده، اما در عین حال اقتصاد داخلی و نظام مالی بین‌المللی را با چالش‌هایی تازه مواجه کرده است.
به گزارش پایگاه اطلاع رسانی بازارهای مالی(ایستانیوز)، در حالی‌که دلار آمریکا همواره در بحران‌ها تقویت می‌شد، کاهش ۶ درصدی ارزش آن در دوران بازگشت دونالد ترامپ به کاخ سفید، نشان‌دهنده تغییراتی مهم در سیاست‌گذاری‌ها و اعتماد سرمایه‌گذاران است. سیاست‌های متناقض ارزی، تعرفه‌های نامشخص و نگرانی از استقلال بانک مرکزی باعث کاهش ارزش دلار شده‌اند. این کاهش برای صادرات آمریکا مزایایی دارد، اما هزینه کالاهای وارداتی را افزایش می‌دهد و ممکن است منجر به تورم شود. تضعیف دلار همچنین جایگاه نمادین آمریکا را در اقتصاد جهانی تضعیف کرده و ریسک افزایش نرخ بهره و بدهی دولت را بالا برده است.
جهان وارد عصر چند ارزی می‌شود؟
دلار آمریکا معمولاً در دوران بحران‌های اقتصادی یا ژئوپولیتیکی تقویت می‌شود. اما از زمانی که دونالد ترامپ به کاخ سفید بازگشته، این اتفاق رخ نداده است. او با اعلام، اصلاح و در برخی موارد تعلیق تعرفه‌های سنگین بر واردات، باعث شده ارزش دلار در برابر سبدی از ارزهای جهانی از ابتدای سال تاکنون حدود ۶ درصد کاهش یابد.
این کاهش لزوماً مایه نگرانی ترامپ نیست؛ او گاهی گفته که تمایل دارد دلار تضعیف شود تا به صنعت تولید آمریکا کمک کند.
این تنها یکی از راه‌هایی است که دلار ضعیف‌تر می‌تواند بر اقتصاد داخلی و جهانی اثر بگذارد. از نظر نمادین، کاهش ارزش ارز معیار جهان می‌تواند نشان‌دهنده کاهش رهبری جهانی آمریکا باشد. در داخل ایالات متحده، قیمت کالاهای وارداتی افزایش می‌یابد، در حالی که ارزان‌تر شدن دلار باعث جذاب‌تر شدن صادرات آمریکا برای مشتریان خارجی می‌شود.
دلار چه نقشی در اقتصاد جهانی دارد؟
دلار آمریکا نزدیک‌ترین چیزی است که به عنوان «ارز جهانی» شناخته می‌شود. این ارز، ستون فقرات امور مالی بین‌المللی است و بیش از هر ارز دیگری برای تراکنش‌های جهانی مورد استفاده قرار می‌گیرد. همچنین، آمریکا از دلار به‌عنوان ابزاری در سیاست خارجی خود استفاده می‌کند؛ برای مثال با قطع دسترسی روسیه به معاملات دلاری پس از حمله این کشور به اوکراین در سال ۲۰۲۲ نمونه‌ای از استفاده آمریکا از دلار به عنوان ابزاری سیاسی است.
برخی کشورها نسبت به سلطه دلار ابراز نگرانی کرده‌اند. بلوک بریکس (برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی) تلاش‌هایی برای کنار گذاشتن دلار داشته‌اند، اگرچه پیشرفت چشمگیری در این زمینه حاصل نشده است.
چرا دلار در حال تضعیف است؟
دو عامل اصلی در کاهش ارزش دلار نقش دارند. نخست، نگرانی‌ها درباره کند شدن اقتصاد آمریکا به دلیل تعرفه‌های ترامپ. برنامه‌های متغیر و نامشخص او درباره تعرفه‌ها باعث شده سرمایه‌گذاران از دلار فاصله بگیرند و به پایداری آن در دوران بی‌ثباتی شک کنند.
از ابتدای آوریل، که ترامپ تعرفه‌هایی بر بیشتر شرکای تجاری آمریکا اعمال کرد، احتمال رکود در آمریکا افزایش یافته است. این موضوع پیش‌بینی کاهش نرخ بهره از سوی فدرال رزرو را تقویت کرده و این خود به تضعیف دلار منجر می‌شود؛ چون سرمایه‌گذاران تمایل دارند سرمایه خود را در کشورهایی با نرخ بهره بالاتر قرار دهند.
اما تحلیل‌گران می‌گویند مسئله‌ای عمیق‌تر نیز وجود دارد: یک ارز مسلط نیازمند دموکراسی قدرتمند است؛ یعنی حاکمیت قانون، بانک مرکزی مستقل، انتخابات آزاد و رسانه‌های مستقل. دولت دوم ترامپ، هر یک از این اصول را زیر سؤال برده است و همین باعث کاهش اعتماد به دلار شده است.
همچنین، بدهی عمومی آمریکا به بالاترین میزان خود از زمان جنگ جهانی دوم رسیده که نگرانی‌هایی درباره توان دولت آمریکا در بازپرداخت بدهی‌ها ایجاد کرده است.
آیا آمریکا هنوز خواهان دلار قوی است؟
دولت ترامپ سیگنال‌های متناقضی داده است. او گاهی خواهان تضعیف دلار در برابر ارزهای دیگر بوده، در حالی که همچنان تمایل دارد دلار جایگاه خود را به‌عنوان ارز پایه جهانی حفظ کند.
ترامپ سابقه زیادی در انتقاد از کشورهایی به‌ویژه کشورهای آسیایی دارد که ارز خود را عمداً تضعیف می‌کنند تا در تجارت جهانی مزیت پیدا کنند. دلار قوی باعث می‌شود کالاهای آمریکایی برای خریداران خارجی گران‌تر شود و به تولیدکنندگان داخلی آسیب بزند. از سوی دیگر، ارز قوی باعث کاهش هزینه‌های استقراض و تقویت جایگاه ژئوپلیتیکی آمریکا می‌شود.
اسکات بسانت، وزیر خزانه‌داری آمریکا، بارها اعلام کرده که سیاست دلار قوی آمریکا همچنان پابرجاست. اما هاوارد لوتنیک، وزیر بازرگانی، از مزایای دلار ضعیف برای صادرکنندگان آمریکایی دفاع کرده و استیون میران، رئیس شورای مشاوران اقتصادی کاخ سفید، از «بار سنگین» داشتن ارز ذخیره جهانی صحبت کرده‌است؛ دیدگاهی که دهه‌ها از واشنگتن شنیده نمی‌شد.
آیا دلار واقعاً ممکن است جایگاه خود را از دست بدهد؟
برای کنار رفتن کامل دلار از جایگاه ارز ذخیره جهانی، تغییراتی عظیم در نظام مالی جهانی، رشد اقتصادی و ژئوپلیتیک لازم است. هر گونه تغییر نیز بسیار تدریجی خواهد بود. سرمایه‌گذاران خارجی مالک ۳۱ تریلیون دلار از سهام و اوراق قرضه آمریکایی هستند که خروج از این موقعیت زمان‌بر خواهد بود.
سناریوی محتمل‌تر این است که جهان وارد دوره‌ای از چند ارزی شدن، با سلطه نسبی کمتر دلار نسبت به امروز شود. دلار همچنان به دلیل اندازه اقتصاد آمریکا که هم‌تراز با مجموع اقتصاد چین، آلمان و ژاپن است، جایگاه قدرتمندی دارد.
برندگان و بازندگان دلار ضعیف چه کسانی هستند؟
در صورت تضعیف پایدار دلار در برابر ارزهای دیگر، صادرکنندگان و تولیدکنندگان آمریکایی از این روند منتفع می‌شوند. مشتریان خارجی با ارز قوی‌تر خود می‌توانند راحت‌تر کالاهای آمریکایی بخرند. اما این وضعیت ممکن است باعث افزایش تورم در آمریکا شود؛ زیرا مصرف‌کنندگان باید برای کالاهای وارداتی بیشتر بپردازند.
اگر این روند ادامه یابد، نرخ بهره نیز افزایش خواهد یافت، که به نوبه خود هزینه وام‌ها را برای خانوارها بالا می‌برد. افزایش نرخ بهره همچنین به معنای افزایش هزینه تأمین مالی کسری بودجه دولت است، که ممکن است کنگره را وادار به اجرای کاهش شدید هزینه‌ها کند.
آیا این وضعیت سابقه دارد؟
بحث‌ها درباره تضعیف دلار هر از چند گاهی مطرح شده است. در دهه ۱۹۹۰، ین ژاپن به‌عنوان رقیب احتمالی مطرح بود. در اوایل دهه ۲۰۰۰، یورو گزینه‌ای جدی به نظر می‌رسید، تا اینکه بحران بدهی اروپا این تصور را خدشه‌دار کرد.
رویدادهایی مانند خروج آمریکا از استاندارد طلا در سال ۱۹۷۱ و بحران مالی سال ۲۰۰۸ نیز تهدیدی برای سلطه دلار بودند. اما هر بار دلار به لطف قدرت اقتصاد آمریکا و نبود رقیب جدی، جایگاه خود را حفظ کرد.
جهان چگونه با دلار ضعیف‌تر سازگار می‌شود؟
در اوایل آوریل، سرمایه‌ها به سوی ارزها و اوراق قرضه اروپایی و ژاپنی سرازیر شد، زیرا سرمایه‌گذاران به دنبال محافظت در برابر ریسک‌های دلاری بودند. افزایش هزینه‌های دفاعی در اتحادیه اروپا، با توجه به احتمال عقب‌نشینی آمریکا از حمایت نظامی، موجب جذاب‌تر شدن اوراق قرضه اروپایی شد.
طلا—دارایی سنتی امن—در آوریل به رکوردهای قیمتی رسید، زیرا سرمایه‌گذاران جهانی در تلاش برای تنوع‌بخشی به دارایی‌های خود، خرید این فلز گرانبها را افزایش دادند. با کاهش تنش‌های تجاری در ماه مه، قیمت طلا کمی افت کرد، اما همچنان نسبت به ابتدای سال ۲۰ درصد رشد داشته است.
با این حال، چشم‌انداز بازار به سرعت در حال تغییر است. کاهش تنش‌های تجاری میان آمریکا و چین موجب آرامش نسبی شده و ارزش دلار در اواسط ماه مه تا حدی بهبود یافته است.
