تومان نیوز:بازار ارز پس از چند ماه آرامش، از ابتدای زمستان شرایط ملتهبی را تجربه کرد و قیمت دلار در این مدت نوسان حدود ۲۰ درصدی را تجربه کرد. هر چند طی دو هفته گذشته شاهد عقب نشینی قیمت دلار بودیم اما این پرسش دوباره مطرح می‌شود که چرا بازار ارز در ایران تا این حد نوسانی است؟
به گزارش پایگاه خبری تومان نیوز(toomannews)، بازار ارز از ابتدای زمستان شرایط ملتهبی را پشت سرگذاشته‌است. قیمت دلار از ۵۰ هزار تومان در ابتدای دی ماه به محدوده ۶۰ هزار تومان در هفته دوم بهمن ماه رسید. پس از آن قیمت دلار از میانه‌های بهمن روند کاهشی در پیش گرفت و تا محدوده ۵۵ هزار تومان عقب نشینی کرد. فارغ از اینکه پیش بینی قیمت دلار چگونه است ( مشروح گزارش تحلیل بازار ارز را از اینجا بخوانید)، موضوع مهم ریشه نوسانات ارزی در اقتصاد ایران است که طی چند سال گذشته به شدت افزایش یافته است.
آنگونه که کارشناسان اقتصادی مطرح می‌کنند بیش از آنکه قیمت دلار در اقتصاد مهم باشد، میزان نوسانات بازار ارز از اهیمت برخوردار است. به بیان دیگر، بیش از آنکه گران بودن یا نبودن قیمت دلار برای فعالان اقتصادی مطرح باشد، هیجانات و التهابات بازار ارز است که به تولید کشور آسیب می‌زند.
مرتضی عزتی در گفتگو با «جهان صنعت نیوز» در خصوص ریشه نوسانات ارزی اظهار داشت: ترکیب عوامل اقتصادی و سیاسی می‌تواند باعث بالا و پایین شدن نرخ ارز شود. اساسا قیمت دلار یا هر پول خارجی تحت تاثیر دو عامل عرضه و تقاضا است. با این توضیح که در ایران وضعیت عرضه خوب نیست و عرضه دلار به قدر کافی وجود ندارد. همچنین تقاضا به دلایل مختلف به ویژه حجم بالای واردات و به ویژه فرار سرمایه به شدت بیشتر از عرضه است.
وی با تاکید بر این موضوع که افزایش قیمت ارز‌های خارجی مثل قیمت دلار، ریشه در عدم تعادل عرضه و تقاضا دارد، ادامه داد: علت این عدم تعادل به پایین بودن آمار تولید کشور بر می‌گردد. در واقع تولید ملی ایران محدود و رشد اقتصادی پایین است. بنابراین پول ملی ایران اساسا به واسطه رشد پایین اقتصادی ارزش خود را از دست داده و باطبع ارز‌های خارجی گران می‌شوند.
این تحلیلگر اقتصادی در ادامه گفت: در چنین شرایطی عوامل دیگری همانند تحولات سیاسی نیز بر وضعیت اقتصادی تاثیر منفی می‌گذارند. با این توضیح که می‌شود عامل‌های اقتصادی را با شیوه‌هایی به طور مقطعی کنترل کرد. مثل وضعیت فعلی که دولت در چند ماه اخیر تلاش کرده نرخ ارز کمترین نوسان ممکن را به خود ببیند. اما عامل‌های اقتصادی‌ای که خارج از حیطه دولت هستند، فشار می‌آورند و باعث افزایش نرخ ارز می‌شوند. در واقع وقتی که عوامل سیاسی به بازار ارز شوک وارد می‌کنند، آن‌ها تاثیر می‌گذارند تا قیمت‌های پایین نگه داشته شده توسط سیاست‌های اتخاذی دولت، به سمت قیمت‌های بازاری جهش پیدا کنند.
او افزود: همچنین وقتی احتمال تهدید‌های سیاسی، امنیتی و نظامی قوت می‌گیرد، چشم انداز قیمت ریال کاهش پیدا می‌کند که موجب می‌شود فعالین بازار با احتمال افزایش قیمت آینده، امروز قیمت‌ها را بالا ببرند که این‌ها هم در نوسان نرخ ارز سهم پررنگی دارند. همچنین وقتی که صحبت‌هایی سر این رخ داد که ایران و آمریکا تمایلی برای ورود به فضای جنگی ندارند، شاهد پایین آمدن قمیت‌ها بودیم. اما چون عامل اصلی اولیه که چیزی جز «پایین بودن قدرت و رشد اقتصادی» که تعیین کننده روند قدرت اقتصادی است، نیست، همچنان ارز‌های خارجی در ایران آرام_آرام رو به افزایش خواهند بود.
دانشیار، اقتصاد، دانشگاه تربیت مدرس تصریح کرد: به طور معمول شوک‌های سیاسی افزایش‌دهنده قیمت دلار، بعید است که تعدیل شوند؛ به بیان دیگر، افزایش قیمت دلار ناشی از شوک‌های سیاسی پایدار خواهد ماند. از سوی دیگر، بازار ارز منتظر می‌ماند تا عوامل اقتصادی به افزایش قیمت‌ها در بازار ارز منتج شوند.
وی ادامه داد: هر چند تلاش دولت بر ثبات قیمت‌ها در بازار ارز است اما حتی در صورت دستیابی به این هدف، بازار ارز با کوچک‌ترین شوک سیاسی، دوباره جهش پیدا خواهد کرد. پس باید گفت، تاثیر عوامل سیاسی، نظامی و … همه شان به این علت است که واقعیت‌های پشت پرده اقتصادی، یعنی پایین بودن قدرت تولید کشور همچنان باقی است که اگر این معضل به نوعی برطرف شود، جهش‌های سیاسی و … نمی‌توانند خیلی اثرگذار شوند.
وی توضیح داد: باید این را در نظر داشت که اصلا امکان پذیر نیست که جهش‌های اقتصادی و غیراقتصادی را بتوانیم، کنترل کنیم. یعنی تا زمانی که اقتصاد ایران حسرت رشد را داشته باشد و قدرت اقتصادی ما بالا نیست و همچنین چشم انداز روشنی هم برای ترمیم فضا نداریم، دولت هیچ کاری نمی‌تواند در بلند مدت انجام بدهد و فقط در کوتاه مدت است که می‌تواند به طور مقطعی مقداری جلوی رشد را بگیرد و افزایش نرخ ارز را کنترل کند. اما بعدا شوکی دوباره باز منجر به جهش قیمت ارز خواهد شد.
عزتی در پایان گفت: تا زمانی که رشد و قدرت اقتصادی بالا نرود و توسعه را تجربه نکند و ثبات به عنوان رویایی محال قلمداد شود، ما همین وضعیت نابسامان ارز را خواهیم داشت و دولت هم فقط دست و پایی خواهد زد و اثر مختصری می‌تواند داشته باشد.
