به گزارش پایگاه خبری تومان نیوز(toomannews)، بانک مرکزی ایران در جدیدترین عملیات بازار باز (در تاریخ ۱۹ خرداد ۱۴۰۴) اعلام کرد که نرخ توافق بازخرید (ریپو) در سطح ۲۳ درصد تثبیت شده و ارزش قابل‌توجهی از سفارشات بانک‌ها در قالب توافق بازخرید مورد پذیرش قرار گرفته است. این تثبیت نرخ در شرایطی رخ داده که بازار بین‌بانکی ریالی همچنان با نوساناتی در سمت تقاضا و عرضه نقدینگی روبه‌روست. در این گزارش، پیام‌های کلیدی این اقدام بانک مرکزی، تأثیر آن بر بازار پول و آینده سیاست‌های پولی بررسی می‌شود.
عملیات بازار باز در ۱۹ خرداد؛ ارقام چه می‌گویند؟
بر اساس اطلاعیه رسمی بانک مرکزی:
-
ارزش سفارش‌های ارسال‌شده توسط بانک‌ها و مؤسسات اعتباری غیربانکی: ۳۷۳۱.۸ هزار میلیارد ریال
-
ارزش سفارش‌های پذیرفته‌شده در قالب توافق بازخرید: ۳۱۰۰ هزار میلیارد ریال
-
مدت توافق بازخرید: ۷ روز
-
نرخ توافق بازخرید: ۲۳ درصد (تثبیت شده)
-
تعداد نهادهای شرکت‌کننده در حراج: ۲۲ بانک و مؤسسه
با در نظر گرفتن این داده‌ها، می‌توان نتیجه گرفت که تقاضا برای تأمین نقدینگی از طریق توافق بازخرید بالا بوده، اما بانک مرکزی تمایلی به پذیرش تمام سفارش‌ها با نرخ پایین‌تر نداشته است؛ اقدامی که به معنای مدیریت هوشمندانه نقدینگی و جلوگیری از انبساط بیش‌ازحد پولی است.
تثبیت نرخ ریپو روی ۲۳٪؛ هدف چیست؟
تثبیت نرخ توافق بازخرید در سطح ۲۳ درصد دارای چند پیام کلیدی است:
-
مدیریت نرخ بهره بین‌بانکی: با تثبیت این نرخ، بانک مرکزی سعی دارد دامنه نوسان نرخ بهره بین‌بانکی را در محدوده موردنظر (معمولاً ۲۲ تا ۲۴ درصد) نگه دارد و از انحرافات ناگهانی جلوگیری کند.
-
سیگنال انقباضی به بازار پول: در شرایطی که نرخ تورم بالا است، نگه‌داشتن نرخ ریپو در سطح نسبتاً بالا می‌تواند نشانه‌ای از تمایل بانک مرکزی به حفظ سیاست پولی انقباضی باشد.
-
کنترل نقدینگی بانک‌ها: بانک‌ها به‌جای دریافت مستقیم اعتبار از بانک مرکزی، ترجیح می‌دهند با وثیقه‌گذاری اوراق دولتی، از ابزار ریپو استفاده کنند که شفافیت بیشتری دارد.
عملکرد بانک‌ها در استفاده از ابزار ریپو
آمار استفاده بانک‌ها از اعتبارگیری قاعده‌مند نیز حاوی نکات مهمی است:
-
طی ۷ روز منتهی به ۱۹ خرداد، بانک‌ها در روزهای غیرتعطیل به‌طور میانگین روزانه بیش از ۶۰۰ هزار میلیارد ریال از ابزار توافق بازخرید استفاده کرده‌اند.
-
تعداد بانک‌های فعال در این فرآیند بین ۸ تا ۹ نهاد بوده است.
این ارقام نشان‌دهنده تداوم وابستگی بانک‌ها به تزریق نقدینگی بانک مرکزی است؛ با این تفاوت که عملیات ریپو امکان مدیریت نقدینگی با کنترل بیشتر و نرخ مشخص را برای سیاست‌گذار فراهم می‌سازد.
تأثیر عملیات بازار باز بر بازار پول و سرمایه
ثبات نرخ ریپو به‌طور غیرمستقیم بر سایر نرخ‌های بازار، مانند نرخ سود بین‌بانکی، نرخ سود اوراق بدهی و حتی نرخ سود سپرده بانکی نیز اثرگذار است. از سوی دیگر، بازار سرمایه نیز به این نرخ‌ها حساس است و در صورت افزایش نرخ بهره، جذابیت بازار بدهی و صندوق‌های درآمد ثابت بیشتر شده و ممکن است سرمایه از بازار سهام خارج شود.
بانک مرکزی به‌دنبال کنترل انتظارات تورمی؟
ثبات نرخ توافق بازخرید در محدوده ۲۳ درصد نشان می‌دهد که بانک مرکزی در عین تأمین نقدینگی موردنیاز بانک‌ها، به دنبال تثبیت انتظارات تورمی و جلوگیری از تحریک تقاضای کل اقتصاد است. این سیاست می‌تواند در صورت همراهی با سایر ابزارهای مالی و نظارتی، منجر به کاهش تدریجی تورم و ثبات در بازارهای مالی شود.
سوالات متداول
توافق بازخرید چیست؟
ابزاری برای تأمین نقدینگی کوتاه‌مدت بانک‌ها از بانک مرکزی است که در آن اوراق دولتی وثیقه می‌شوند و پس از مدت معین، بازخرید صورت می‌گیرد.
نرخ توافق بازخرید چه اهمیتی دارد؟
این نرخ به‌نوعی نرخ پایه بازار پول محسوب می‌شود و تعیین‌کننده جهت‌گیری سیاست‌های پولی بانک مرکزی است.
چرا نرخ ریپو روی ۲۳ درصد تثبیت شده؟
برای کنترل نوسانات بازار بین‌بانکی و حفظ سیاست انقباضی با هدف مهار تورم.
