تومان نیوز:تسهیلات کلان غیرجاری بانک‌ها همواره به عنوان یکی از ریشه‌های ناترازی نظام بانکی، عدم تامین مالی بخش مولد اقتصاد و نیز چرایی سفته‌بازی بانک‌ها در بازارهای مختلف مطرح شده است.
به گزارش پایگاه خبری تومان نیوز(toomannews)، پس از روی کار آمدن دولت سیزدهم، سید احسان خاندوزی به عنوان وزیر اقتصاد وعده انتشار ابربدهکاران بانکی را مطرح کرد؛ هر چند این وعده پس از چند ماه رنگ عملی شدن به خود گرفت اما نسبت به اطلاعات منتشر شده انتقادات زیادی وارد است؛ چرا که همین اطلاعات نیم‌بند سرشار از ابهام و پارادوکس است. به عنوان مثال هنوز زمان تخصیص و میزان وثیقه این تسهیلات مشخص نیست.
اطلاعات ناقص یا آدرس غلط؟
انتشار داده‌های عددی صرف بدون دیتاهای تکمیلی، صرفا نوعی فرار به جلوی آماری است. در جریان رقابت‌های انتخاباتی ریاست‌جمهوری در سال ۱۴۰۰، عبدالناصر همتی (که در بخشی از ایام رقابت‌ها همچنان تصدی مسوولیت بانک مرکزی را بر عهده داشت) نام فهرست ابربدهکاران بانکی که ۹۰ هزار میلیارد تومان از منابع بانکی را بازپس نداده بودند، به سیدابراهیم رییسی (رییس وقت قوه قضاییه و از کاندیداهای انتخاباتی) داد.
در فهرستی که همتی به رییس‌جمهوری بعدی سپرد نام‌های افرادی چون ر.د، ع.ا.ع، م.ص.ه، م.ج.ا، م.ف، م.گ، ن.ا، م.ر.ص، ب.ر.ا و سعیدالعقیلی تاجر اماراتی که به ایران در دور زدن تحریم‌ها کمک می‌کرد و خود در فهرست تحریم‌های آمریکا قرار داشت و در سال ۱۳۹۵ نیز درگذشت، حضور داشتند.
شایان ذکر است تاکنون هیچ یک از مسوولان بانکی، اقتصادی و سیاسی کشور در رابطه با نحوه بازپرداخت بدهی‌های سعیدالعقیلی به سیستم بانکی کشور سخنی به میان نیاوردند. هرچند این مساله در قانون بودجه‌های ۱۴۰۱ و ۱۴۰۲ نیز مورد تاکید قانونگذار واقع شده بود، اما همچنان هیچ اطلاعات شفافی از وضعیت بدهکاران عمده‌ای که اقدام به بازپرداخت بدهی‌های خود نمی‌کنند، نیست.
گفتنی است که بسیاری از افرادی که در دهه نود خورشیدی تحت عنوان مالکان و مدیران موسسات مالی و اعتباری قارچ‌مانند اقدام به جذب سپرده‌های مردم با سودهای آنچنانی کردند و به مشتریان معترض خود نیز پاسخگو نبودند، در فهرست نام بدهکاران بانکی دیده نمی‌شود.
این در حالی است که در سال ۱۳۹۶ برای بازپرداخت مطالبات مردم، دولت اقدام به چاپ ۳۰ هزار میلیارد تومان پول پرقدرت کرد که منشاء رشد تورم در سال بعد نیز بود، اما از نحوه بازپرداخت این رفع دیون موسسات مالی و اعتباری توسط دولت، هیچ گزارش و آماری در دسترس نیست و انتظار می‌رود که پس از یک سکوت ۶ساله، بالاخره مسوولان امر، اقدام به شفاف‌سازی کنند.
وام‌های کلان بانکی در جیب خودی‌ها
در اسناد منتشرشده مرتبط با آمار مطالبات غیرجاری بانک رفاه کارگران، پرداخت ۱۰ هزار میلیارد تومان تسهیلات به سازمان تامین اجتماعی به شکل اوراق مرابحه مشاهده می‌شود، اما از میان معوقات و نحوه بازپرداخت مطالبات این بانک از سازمان متبوع طرف قراردادش، چیزی قابل رویت نیست.
همچنین این نهاد ۱۹ میلیارد تومان دیگر نیز بابت سود متعلقه به علی‌الحساب پرداختی جهت خرید سهام تاپیکو از زمان پرداخت تا انتقال سهام بدهکار است.
در آمار مطالبات غیرجاری بانک شهر، شهرداری شیراز به عنوان بزرگ‌ترین ابربدهکار با هزاران میلیارد تومان مطالبات غیرجاری بابت ۲۹ فقره تسهیلات در قالب‌های مرابحه، بدهکاری موقت، مشارکت مدنی به چشم می‌آید. همچنین پس از شهرداری شیراز، شهرداری مشهد با صدها میلیارد تومان بدهی در رتبه دوم فهرست حضور دارد.
شهرداری مشهد این بدهی را در قبال دریافت ۱۶ فقره تسهیلات در قالب‌های مرابحه، بدهی موقت و مشارکت مدنی ایجاد کرده است.
پس از شهرداری مشهد، شرکت پتروانرژی شهر با ده‌ها میلیارد تومان معوقات غیرجاری قرار دارد که بدهی‌های خود را بابت ۵ فقره دریافت تسهیلات ایجاد کرده است.
در فهرست بدهکاران بانک ملت نیز همانند بانک شهر، عمده بدهکاران یا از سهامداران خود بانک هستند یا از شرکت‌های زیرمجموعه هلدینگ‌های این بانک قرار دارند. از جمله این شرکت‌ها که بیش از هزار میلیارد تومان بدهی معوق غیرجاری به بانک دارند، می‌توان به هلدینگ بهسازی مشارکت‌های ملت اشاره کرد. شرکت ساختمانی بانک ملت نیز حدود ۷۰۰ میلیارد تومان بدهی به بانک دارد که از این روی آن را در رتبه دوم ابربدهکاران به خود این بانک قرار می‌دهد.
شرکت واسپاری ملت نیز بیش از ۱۸۹ میلیارد تومان بدهی غیرجاری به این بانک دارد. کارگزاری بانک ملت با بدهی ۵۰۰ میلیارد تومانی، شرکت به‌پرداخت ملت با بدهی ۲۰۰ میلیارد تومانی، مجتمع معدنی و صنعتی آهن و فولاد بافق با بدهی بیش از ۶۲۶ میلیارد تومانی، فن‌آوران هوشمند بهسازان فردا با بدهی ۵۳۱ میلیارد تومانی، سرمایه‌گذاری توسعه معین ملت با بدهی ۷۲۴ میلیارد تومانی، سرمایه‌گذاری اختصاصی بازگردانی ملت با بدهی ۱۳۴ میلیارد تومانی و شرکت مهندسی صنایع یاس ارغوانی با بدهی ۵۰ میلیارد تومانی از جمله بنگاه‌های ابربدهکار به بانک ملت هستند.
در میان ابربدهکاران بانک ایران زمین نیز نام دو شرکت توسعه تجارت داتام بیش از ۱۸ هزار میلیارد تومان بدهی غیرجاری جلب توجه می‌کند. با بررسی آمارهای مرتبط با این شرکت می‌توان فهمید که آخرین سرمایه ثبتی این شرکت که در سال ۱۳۸۹ تاسیس شده، ۱ میلیون ریال است و همین شایان توجه بیش از پیش به چرایی شکل‌گیری این حجم از بدهی است. جهان ارقام پارس دیگر ابربدهکار بانکی مرتبط به بانک ایران زمین است که بیش از ۱۵۸ میلیارد تومان بدهی غیرجاری به این بانک دارد.
در یک تحلیل اولیه می‌توان چنین دریافت که عمده بدهکاران اصلی بانک‌ها، شرکت‌های زیرمجموعه یا همکار بانک‌ها هستند که در واقع بخش عمده‌ای از خلق پول توسط بانک‌ها در کشور را به خود اختصاص داده‌اند.
