تومان نیوز: در راستای برگزاری اولین همایش ملی تامین مالی جمعی، جلسه‌ای با حضور مدیران ارشد مجموعه‌های فعال در این حوزه و به میزبانی اتاق بازرگانی ایران برگزار شد. در ابتدای این جلسه، مدیران برگزار‌کننده این همایش به توضیح فرصت‌های موجود و همچنین خدماتی که قرار است در این همایش ملی به شرکت‌های حاضر ارائه شود، پرداختند و در ادامه نیز فعالان صنعت تامین مالی به همفکری و بیان مشکلات و چالش‌های پیش‌روی خود پرداخته و راهکارهای خود برای گسترش این صنعت را بیان کردند. اولین همایش ملی تامین مالی جمعی در تاریخ ۳۰بهمن۱۴۰۳ برگزار می‌شود. هدف اصلی این همایش که با حمایت سازمان ملی کارآفرینی برگزار می‌شود، بررسی چالشها و فرصت‌های موجود در حوزه تامین مالی جمعی است و به همین ترتیب، پنل‌های ویژه‌ای برای معرفی هرچه بیشتر تامین مالی جمعی و بررسی راهکارهای گسترش این صنعت، در نظر گرفته شده است.
تامین مالی جمعی یا کرادفاندینگ به عنوان یک روش نوین تامین مالی، به کارآفرینان و استارتاپ‌ها این امکان را می‌دهد که سرمایه مورد نیاز خود را از طریق جمع‌آوری مبالغ کوچک از تعداد زیادی سرمایه‌گذار تامین کنند. این روش به ویژه در سال‌های اخیر و پس از بحران مالی ۲۰۰۸ در ایالات‌متحده، به سرعت رشد کرده و به کشورهای در حال توسعه نیز راه یافته است. تامین مالی جمعی برای نخستین‌بار در سال ۲۰۰۶ توسط «جف‌هاو و مارک رابینسون» مطرح شد. این روش به ویژه پس از تصویب قانون JOBS (Jumpstart Our Business Startups) در سال ۲۰۱۰ در ایالات‌متحده، به عنوان یک راه قانونی برای تامین مالی شرکت‌های نوپا و کسب‌وکارهای کوچک مورد توجه قرار گرفت. این قانون به کارآفرینان این امکان را داد که از طریق جمع‌آوری سرمایه از افراد عادی، به تامین مالی پروژه‌های خود بپردازند. طبق آمارهای جهانی، حجم بازار تامین مالی جمعی در سال۲۰۲۲ به بیش از ۳۴میلیارد دلار رسید و پیش‌بینی می‌شود تا سال۲۰۲۵ به ۵۰میلیارد دلار برسد. این رشد نشان‌دهنده افزایش اعتماد به این روش و پذیرش آن در میان کارآفرینان و سرمایه‌گذاران است.
در ایران، تامین مالی جمعی به عنوان یک روش نوین تامین مالی در حال شکل‌گیری است. در سال‌های اخیر، با توجه به نیاز کارآفرینان به منابع مالی و محدودیتهای موجود در تامین مالی سنتی، این روش به تدریج در حال گسترش است. تا به امروز، بیش از ۳۰سکوی تامین مالی جمعی از شرکت فرابورس ایران مجوز فعالیت دریافت کرده‌اند. این سکوها به کارآفرینان و سرمایه‌گذاران این امکان را می‌دهند که پروژه‌های مختلف را تامین مالی کنند.
سود بالا، جذابیت اصلی برای سرمایه‌گذاران
نرخ سود پرداختی در سکوهای تامین مالی جمعی به سرمایه‌گذاران و حامیان تامین مالی شرکت‌های کوچک و بزرگ که دست به تامین مالی جمعی زده‌اند، یکی از اصلی‌ترین جذابیت‌های این حوزه است. نرخ سود پرداختی در این حوزه به سرمایه‌گذاران معمولا بین ۳۲ تا ۴۵درصد متغیر است و بسته به نوع پروژه و شرایط آن تعیین می‌شود. این نرخ سود معمولا بالاتر از نرخ‌های سود بانکی و همچنین اوراق بدهی دولتی است و این امر می‌تواند به عنوان یک عامل جذب سرمایه‌گذاران عمل کند. به نوعی، نرخ سود موجود در حوزه تامین مالی جمعی، تقریبا با نرخ سود تامین مالی شرکتی (انتشار اوراق بدهی شرکتی) برابر است.
در این حوزه، پرداخت سود به صورت ماهانه یا چندماهه انجام می‌شود و سرمایه‌گذاران می‌توانند سود خود را به کیف پول دیجیتالشان واریز کنند یا آن را به حساب بانکی خود منتقل کنند. این فرآیند پرداخت به سرمایه‌گذاران این امکان را می‌دهد که به راحتی به سودهای خود دسترسی داشته باشند و از سرمایه‌گذاری‌های خود بهره‌برداری کنند. حال آنکه در این بخش، سرمایه‌گذاران اجازه ندارند از اصل پول خود برداشت کنند و تنها می‌توانند سود دریافتی دوره‌ای را که محاسبه آن به طور ساده و بانکی است را با سرمایه‌گذاری مجدد در بخش‌ها و حوزه‌های دیگر، مرکب کنند تا سود بیشتری را کسب کنند.
مدیران سکوهای تامین مالی جمعی در ایران پیش‌بینی می‌کنند که این صنعت در سال‌های آینده به رشد قابل‌توجهی دست یابد. پیش‌بینی می‌شود که این صنعت در سال آینده بالغ بر ۱۵هزار‌میلیارد تومان توانایی تامین سرمایه داشته باشد. با این حال، برای دستیابی به این پتانسیل، نیاز به همکاری و حمایت سازمان‌های دولتی و نهادهای مالی وجود دارد.
همایش تامین مالی جمعی، سکوی معرفی سکوها!
همایش ملی تامین مالی جمعی با همکاری گروه‌ها و سازمان‌های مختلف، به‌ویژه افراد خبره در حوزه مالی، به بررسی دقیق و تخصصی موضوعات مرتبط می‌پردازد. هدف اصلی این همایش، بررسی جامع و کاربردی توسعه و بهبود وضعیت تامین مالی جمعی است. این همایش علاوه بر اینکه به‌عنوان یک رویداد آموزشی برگزار می‌شود، فرصتی ویژه برای شبکه‌سازی و تبادل نظر در مسائل مربوط به تامین مالی جمعی نیز فراهم می‌آورد.
محمد‌هادی موقعی، رییس کمیسیون تامین مالی کارآفرینی و رییس همایش ضمن اشاره به نقش اتاق ایران و سازمان ملی کارآفرینی به عنوان تشکل‌‌های بالادستی در بهبود فضای کسب‌وکار فعالان اقتصادی بخش‌خصوصی، بر ضرورت توجه به ابزارهای نوین تامین مالی و خروج از ابزارهای متداول و ترویج ابزارهای خلاقانه در نظام تامین مالی کشور تاکید کرد. وی گفت: انعکاس خواسته‌‌های سکوهای تامین مالی جمعی به عنوان بازیگران اصلی تامین مالی جمعی و نوع ارتباط و قرارداد‌های آنان با سرمایه‌گذاران و سرمایه‌پذیران و رفع محدودیتهای مقرراتی یکی از اهداف این رویداد است. موقعی همچنین به تشکیل کارگروه‌‌های تخصصی تامین مالی جمعی، لیزینگ، سرمایه‌گذاری خطرپذیر، فین‌تک، اقتصاد دیجیتال و تامین مالی زنجیره تامین در کمیسیون تامین مالی کارآفرینی اشاره کرد و گفت: در آینده هر یک از این کارگروه‌‌ها رویداد‌های مناسبی را در رابطه با چالشها و موضوعات حوزه خود برگزار خواهند کرد.
دهقانی‌منش، دبیر اجرایی رویداد و رییس کارگروه تامین مالی جمعی در کمیسیون تامین مالی کارآفرینی ضمن تاکید بر ترویج ابزار تامین مالی جمعی و مزیت‌های آن گفت: دلیل اصلی برگزاری این همایش، اهمیت تامین مالی جمعی در حوزه اکوسیستم تامین مالی است که بسیار موفق عمل کرده و برخلاف چالشها و نگرانی‌های موجود عمل کرده است. عملکرد سکوهای تامین مالی جمعی نشان داد که بازار تشنه این ابزار بوده و هست و با وجود محدودیت‌ها کار پیش رفته است. سعی داریم این ابزار در مرحله اول این همایش ترویج شود و آشنایی بیشتری برای مردم در این خصوص شکل گیرد. گروه‌هایی وجود دارند که مخاطبان اصلی این امر به‌شمار می‌روند اما هنوز شناختی از وجود چنین ابزار تامین مالی جمعی ندارند. بخشی از این عدم شناخت به سیاستگذارهایی بازمی‌گردد که در زمینه‌های مختلف اقتصادی فعالیت می‌کنند.
وی افزود: براساس آماری که در اختیار ماست، از میان تمامی سکوها و شرکت‌های موجود در حوزه تامین مالی جمعی، تاکنون ۵۵ شرکت موفق شدند مجوزهای لازم را از شرکت‌های بالادستی خود برای حضور در همایش را دریافت کنند. از این تعداد، ۳۳شرکت مجوزهای لازم در خصوص اجرای طرح‌های تامین مالی جمعی روی سکوهای تامین مالی را دارند و بیش از ۲۰ شرکت نیز موافقت اصولی شرکت فرابورس ایران در این خصوص را دریافت کرده‌اند. بسیاری از شرکت‌های حاضر در این همایش از گروه‌ها و مجموعه‌های کهنه‌کار و قدیمی بازار سرمایه هستند که حضور آنها می‌تواند وزنه‌ای برای این همایش و ترویج و معرفی تامین مالی جمعی باشد و این را باید به فال نیک گرفت. علاوه بر ترویج و بررسی چالش‌های موجود در این حوزه، یکی دیگر از اهداف این همایش، شبکه‌سازی برای ذی‌نفعان این حوزه است. امیدواریم که این همایش را بتوانیم هر ساله با کیفیت بیشتر و بهتر برگزار کنیم.
وی افزود: به لطف حمایت‌های سازمان ملی کارآفرینی به ریاست آقای سلاح‌ورزی که وابسته به اتاق بازرگانی ایران است، برنامه‌هایی در ذیل کمیسیون تامین مالی سازمان ملی کارآفرینی به ریاست آقای موقعی تعریف کرده‌ایم و یکی از آنها کارگروه تامین مالی جمعی است. به همین واسطه، قرار است از این ظرفیت اتاق بازرگانی ایران برای برگزاری همایش تامین مالی جمعی استفاده کنیم، همچنین سعی کردیم دیگر ذی‌نفعان این حوزه را نیز به همکاری با همایش ترغیب کنیم. تا این لحظه، شرکت فرابورس ایران همکاری خود را به ما اعلام کرده‌اند و مدیران فرابورس تاکید زیادی بر معرفی هرچه بهتر و بیشتر ابزار تامین مالی جمعی به مردم و سرمایه‌گذاران دارند. صندوق نوآوری و شکوفایی معاونت علمی و فناوری ریاست‌جمهوری نیز از دیگر حامیان برگزاری این همایش بوده و مدیران این صندوق نیز از حمایت‌های کامل خود در این حوزه گفته‌اند. مدیران برگزاری همایش تلاش دارند تا بتوانند حضور و توجه مسوولان بلندپایه اقتصاد و مالی کشور را در این همایش داشته باشند. بر همین اساس تلاش‌های لازم جهت حضور آقایان همتی وزیر اقتصاد، صیدی رییس سازمان بورس، شیرازی مدیرعامل فرابورس ایران، افشین معاون علمی و فناوری ریاست‌جمهوری و خیاطیان مدیر صندوق نوآوری و شکوفایی در حال انجام است.
دغدغه‌های سکوهای تامین مالی چیست؟
نمایندگان و مدیران سکوهای تامین مالی جمعی کشور که در این جلسه حضور داشتند، به بیان چالشها و مشکلات موجود در بحث تامین مالی جمعی پرداختند. سامانی، نماینده سکوی تامین مالی جمعی گلرنگ به بخشنامه‌های بانک مرکزی و موضوع ضمانتنامه‌ها اشاره کرد و گفت: محدودیت‌هایی در این بخش ایجاد شده و بانک‌ها نمی‌توانند ضمانت بدهند و این موضوع مهمی برای سکوهاست. بدین ترتیب امنیت سرمایه‌گذاری و سرمایه‌پذیری را از دست می‌دهیم و این امر می‌تواند به کاهش اعتماد سرمایه‌گذاران منجر شود.
یکی دیگر از نمایندگان سکوها به چند مورد از مشکلاتی که سکوها با آن دست و پنجه نرم می‌کنند اشاره کرد و گفت: هیچ داده و آماری متمرکزی از صندوق‌هایی که ضمانت می‌کنند نداریم. بدین ترتیب، یافتن این صندوق‌ها برای گسترش همکاری، خود به یک هفت خان رستم تبدیل شده است. مورد بعدی، دسترسی سکوهای تامین مالی جمعی به سامانه سجام است. طبق دستورالعمل ما باید دسترسی به سجام داشته باشیم تا اعتبارسنجی اتفاق بیفتد اما تاکنون چنین چیزی رخ نداده است و ما هیچ سطحی از اعتبار سنجی را نه می‌توانیم در اختیار سرمایه‌گذار بگذاریم و نه می‌توانیم سرمایه‌پذیر را از طریق سامانه‌ها به خوبی اعتبارسنجی کنیم.
یکی از مدیران این حوزه با تاکید بر مزایای ابزار تامین مالی جمعی گفت: باید به عموم مردم توضیح داده شود که سرمایه‌گذاری در چنین حوزه‌‌ای به جای سایر بازارها، چقدر می‌تواند اثرگذار باشد و این همایش فرصت مناسبی برای مطرح کردن آن است. بعضی از سکوها ممکن است صدها سرمایه‌گذار داشته باشند اما ۹۰درصد سرمایه‌گذاری موجود در این سکوها توسط اقلیت سرمایه‌گذاران انجام می‌شود که این موضوع با محوریت اصلی تامین مالی جمعی منافات دارد. ما باید بتوانیم تامین مالی جمعی را به خوبی جا بیندازیم تا مردم ضمن اعتماد به این حوزه، سرمایه لازم جهت پیشرفت و گسترش صنایع و بنگاه‌ها را در اختیار آنها بگذارند.
علاوه بر این مشکلات، برخی نمایندگان به چالش‌های دیگری نیز اشاره کردند که بر روند فعالیت سکوهای تامین مالی جمعی تاثیر می‌گذارد. یکی از این چالشها، عدم وجود قوانین و مقررات مشخص در حوزه تامین مالی جمعی است. یکی از مدیران سکوها گفت: «ما هنوز با عدم وجود چارچوب‌های قانونی مناسب مواجه هستیم. این مساله باعث می‌شود که سکوها نتوانند به طور کامل از ظرفیت‌های خود استفاده کنند و همچنین سرمایه‌گذاران نیز از ورود به این بازار دلسرد شوند. اگر قوانین و مقررات مشخصی وجود داشته باشد، می‌توانیم به راحتی به جذب سرمایه‌گذاران و تامین مالی پروژه‌ها بپردازیم.
چالش دیگر، رقابت با روش‌های تامین مالی سنتی است. یکی از نمایندگان به این نکته اشاره کرد که «بسیاری از کارآفرینان و صاحبان صنایع به روش‌های سنتی مانند وام‌های بانکی و سرمایه‌گذاری‌های خطرپذیر تمایل دارند و این امر می‌تواند به کاهش تقاضا برای تامین مالی جمعی منجر شود. ما باید تلاش کنیم تا مزایای تامین مالی جمعی را به کارآفرینان و سرمایه‌گذاران معرفی کنیم و آنها را متوجه کنیم که این روش می‌تواند به مراتب بهتر از روش‌های سنتی باشد.»
در پایان، محمدرضا راوند، دبیرکل سازمان ملی کارآفرینی ایران، به معرفی این سازمان و اهداف آن پرداخت و اظهار داشت: در حال حاضر، ما دارای ۲۷تشکل و زیست‌بوم کارآفرینی هستیم که هر یک به نوعی در راستای توسعه و ترویج فرهنگ کارآفرینی در کشور فعالیت می‌کنند. یکی از چالش‌های اساسی که در این زمینه با آن مواجه هستیم، عدم آگاهی بسیاری از صاحبان صنایع و کارآفرینان از ابزارهای نوین تامین مالی، به ویژه تامین مالی جمعی است.
تامین مالی جمعی به عنوان یک روش نوین و کارآمد، می‌تواند به کارآفرینان کمک کند تا به منابع مالی مورد نیاز خود دست یابند و پروژه‌های خود را به مرحله اجرا درآورند اما متاسفانه هنوز بسیاری از کارآفرینان از مزایا و روش‌های مختلف این نوع تامین مالی بی‌خبر هستند و این مساله می‌تواند مانع از رشد و توسعه کسب‌وکارهای آنان شود. در این همایش، ما دو رویکرد اصلی را مدنظر داریم: اول، رساندن دغدغه‌ها و چالش‌های موجود به گوش سیاستگذاران و تصمیم‌گیرندگان تا بتوانیم از طریق این ارتباط، نیازهای واقعی کارآفرینان را به آنها منتقل کنیم. این ارتباط می‌تواند به ایجاد سیاست‌های حمایتی و تسهیلگر در زمینه تامین مالی جمعی و سایر ابزارهای نوین تامین مالی منجر شود.
دوم، بحث ظرفیت‌سازی است. ما بر این باوریم که برای دستیابی به اهداف خود، باید به شناسایی تشکل‌ها و ابزارهای تامین مالی آنها با نگاهی صنعت‌محور بپردازیم. این بدین معناست که باید به بررسی نیازهای خاص هر صنعت و تشکل بپردازیم و راهکارهایی متناسب با آنها ارائه دهیم. بنابراین ما به شدت بر این نکته تاکید داریم که دغدغه‌ها و چالشها باید در این همایش به طور شفاف و جامع بیان شوند. این امر نه‌تنها به شناسایی مشکلات موجود کمک می‌کند بلکه می‌تواند به ایجاد یک فضای همکاری و همفکری میان کارآفرینان، سیاستگذاران و نهادهای مالی منجر شود. در نهایت، هدف ما ایجاد یک اکوسیستم کارآفرینی پایدار و موثر است که در آن کارآفرینان بتوانند از تمامی ابزارهای تامین مالی، به ویژه تامین مالی جمعی، بهره‌برداری کنند و پروژه‌های خود را با موفقیت به سرانجام برسانند.
