تومان نیوز:در سال جاری، بازار اوراق دولتی ایران توجه ویژه‌ای را به خود جلب کرده است، زیرا این بازار نقش کلیدی در تأمین مالی دولت و کنترل بدهی‌ها ایفا می‌کند. بر اساس داده‌های منتشر شده، عمده خریداران اوراق دولتی در سال جاری بانک‌ها و موسسات اعتباری غیربانکی بوده‌اند، که نقش آن‌ها در بازار سرمایه برای کاهش فشارهای مالی و تأمین منابع دولتی اهمیت دارد. این گزارش با بررسی داده‌های به‌روز، به تحلیل نقش بانک‌ها، موسسات مالی و سایر نهادهای فعال در بازار اوراق دولتی می‌پردازد.
ترکیب خریداران اوراق دولتی
مطابق گزارش‌های منتشر شده توسط اداره مدیریت ریسک و پایش پایداری بدهی‌های دولت، ۷۰ درصد اوراق دولتی عرضه‌شده از ابتدای امسال توسط بانک‌ها و موسسات اعتباری غیربانکی خریداری شده است. همچنین، ۲۸ درصد خریداران این اوراق را نهادهای مالی تشکیل می‌دهند که شامل صندوق‌های سرمایه‌گذاری و سبدگردان‌ها می‌شود.
- بانک‌ها و موسسات اعتباری غیربانکی: بانک‌ها و موسسات اعتباری غیربانکی با خریداری حدود ۱،۳۸۸،۹۳۹ میلیارد ریال اوراق دولتی، بزرگ‌ترین سهم از بازار را در اختیار دارند. این خریداری‌ها عمدتاً با هدف کنترل تورم و تأمین نقدینگی انجام می‌شود و نشان از اعتماد بالای این نهادها به پایداری بازار اوراق دارد.
- نهادهای مالی: سایر نهادهای مالی، مانند صندوق‌های سرمایه‌گذاری، در رتبه دوم خریداران اوراق دولتی قرار دارند و مجموعاً حدود ۵۴۷،۰۸۷ میلیارد ریال اوراق خریداری کرده‌اند. این سهم نشان می‌دهد که با وجود حضور قوی بانک‌ها، صندوق‌ها و موسسات مالی همچنان به‌عنوان خریداران فعال در بازار اوراق شناخته می‌شوند.
- بیمه‌ها و صندوق‌های بازنشستگی: این نهادها سهم ناچیزی از بازار اوراق دولتی را به خود اختصاص داده‌اند و تنها ۲ درصد از کل اوراق را خریداری کرده‌اند. این روند حاکی از تمایل کم بیمه‌ها و صندوق‌های بازنشستگی برای سرمایه‌گذاری در اوراق دولتی است که ممکن است ناشی از اولویت‌های سرمایه‌گذاری محافظه‌کارانه‌تر این نهادها باشد.
مقایسه اوراق فروخته‌شده در دولت‌های مختلف
بر اساس داده‌های موجود، دولت سیزدهم در سه سال اول فعالیت خود، ۳۹ درصد بیش از کل هشت سال دولت پیشین اوراق فروخته است. این افزایش چشمگیر در فروش اوراق دولتی نشان‌دهنده‌ی افزایش نیاز دولت به منابع مالی جدید برای پوشش کسری بودجه و تحقق برنامه‌های توسعه‌ای است. این حجم بالای فروش اوراق، به دولت کمک کرده است تا بتواند بخشی از بدهی‌ها و تعهدات مالی خود را از طریق تأمین منابع از بازارهای مالی داخلی جبران کند.
نقش بانک مرکزی و بانک‌ها در بازار بدهی
در بازه زمانی ۲۸ مهر تا ۲ آبان امسال، گزارش‌ها نشان می‌دهند که بانک‌ها و بانک مرکزی بزرگ‌ترین خریداران و فروشندگان اوراق بدهی بوده‌اند. این موضوع به کنترل و مدیریت نقدینگی توسط بانک مرکزی کمک کرده و باعث شده تا شرایطی پایدارتر در بازار پولی و مالی فراهم آید.
بررسی شاخص‌های بازار پولی
در کنار آمارهای خرید و فروش اوراق دولتی، شاخص‌های کلیدی بازار پولی نیز تغییراتی داشته است. یکی از مهم‌ترین شاخص‌ها، نرخ بازار بین‌بانکی است که در هفته جاری با حدود ۰.۰۴ درصد افزایش به ۲۳.۷۶ درصد رسیده است. در هفته گذشته، این نرخ ۲۳.۷۲ درصد بود و این روند افزایشی نشان می‌دهد که شرایط بازار پولی در حال تغییر است. افزایش نرخ بین‌بانکی نشان‌دهنده افزایش هزینه تأمین مالی بانک‌ها است که می‌تواند در بلندمدت بر سیاست‌های اعتباری و توانایی بانک‌ها برای حمایت از تأمین نقدینگی بازار تأثیر بگذارد.
چشم‌انداز بازار اوراق دولتی
بازار اوراق دولتی با توجه به نیازهای گسترده دولت برای تأمین مالی و شرایط متغیر اقتصادی در آینده نیز به عنوان یکی از ابزارهای اصلی تأمین مالی دولت ادامه خواهد داشت. با توجه به حضور گسترده بانک‌ها و موسسات اعتباری غیربانکی در این بازار، به نظر می‌رسد که این نهادها همچنان نقش کلیدی در حمایت از دولت و کنترل نقدینگی بازار ایفا خواهند کرد.
با این حال، رشد نرخ بهره بین‌بانکی و افزایش نرخ تورم ممکن است شرایط را برای خریداران اوراق در آینده چالش‌برانگیزتر کند و سیاست‌های پولی و مالی جدید می‌توانند برای حفظ تعادل و کنترل نوسانات، ضروری باشند.
گزارش‌ها و داده‌های منتشرشده نشان می‌دهند که بانک‌ها و موسسات اعتباری در حال حاضر به عنوان بزرگ‌ترین خریداران اوراق دولتی عمل می‌کنند و نقش مهمی در تأمین مالی دولت دارند. با این حال، افزایش نرخ بهره و تورم، و فشارهای مالی بر بازار ممکن است در آینده به سیاست‌های پولی خاصی نیاز داشته باشد.
