حذف حجم مبنا پس از دو دهه؛ گام مهم سازمان بورس در اصلاح ریزساختار بازار

پس از بیش از 20 سال، یکی از محدودیت های ریزساختاری بازار سرمایه مرتفع گردید و از ابتدای دی ماه، حجم مبنا برای شرکت های پذیرفته شده در بورس و فرابورس برابر با یک سهم تعیین می گردد. از ابتدای دهه 80 تاکنون و به منظور افزایش قابلیت اتکای قیمت ها در بازار سرمایه، مکانیزم حجم مبنا در بازار سرمایه کشور عملیاتی گردیده است که با توجه به عمق کم بازار سرمایه در آن سال ها تصمیمی مناسب در آن مقطع زمانی بود که آثاری همچون کاهش نوسانات شدید قیمتی و افزایش شفافیت قیمتی بدلیل متاثر شدن قیمتها از حجم معاملات و عدم تاثیرپذیری از دستکاری های قیمتی داشته است. در کنار این موارد، عدم واکنش سریع قیمت به اخبار، عدم امکان استفاده از فرصت های سرمایه گذاری در کوتاه مدت، مشکلات مربوط به نقدشوندگی سهام مخصوصا در روندهای نزولی و کاهش میزان کارایی بازار می گذاشت از آثار منفی حجم مبنا می باشد که این موارد بر تحلیل های بازار بویژه تحلیل تکنیکال اثر منفی بسزایی داشته است.
در خصوص رفع محدودیت حجم مبنا دو شیوه عملیاتی متصور می باشد. در شیوه اول، حذف محدودیت حجم مبنا برای شرکتهای با ارزش بازار بالا در بازار سرمایه که نقدشوندگی لازم در نمادهای معاملاتی آنها وجود دارد عملیاتی می شود و پس از آن به مرور شرکتهای دیگر هم به این گروه اضافه گردند. ولی در شیوه دوم که از ابتدای دی ماه در بازار سرمایه ایران عملیاتی می گردد، حجم مبنا برای کلیه شرکتهای حاضر در بازار سرمایه حذف می گردد. موفقیت شیوه دوم در گرو نقدشوندگی بالای سهام که متاثر از ارزش بازار بالای سهام و حضور موثر سهامداران عمده و فعالان بازار در آن نماد است، بازارگردان های فعال و هم چنین مکانیزم های کنترلی در جهت نظارت بر عدم دستکاری قیمت ها و جلوگیری از نوسانات غیرمتعارف در قیمت ها است. مورد دیگری که باید توسط مراجع تصمیم گیر بازار سرمایه مورد توجه قرار گیرد این است که تغییر حاصله در میان مدت دستخوش تغییرات نگردد و تحولات صورت گرفته که نیازمند حمایت از بازار باشد منجر به تغییر در دستورالعمل جدید نگردد.
با توجه به حذف حجم مبنا، قانون گره معاملاتی که مشمول سهام با صف های خرید و فروش و عدم معامله بعنوان درصدی از حجم مبنا در روزهای متوالی می شد، نیز لغو می گردد.
در خصوص دیگر اجزای ریزساختارهای بازار، اقداماتی طی ماه گذشته صورت پذیرفت و امکان معاملات در بستر مرحله پایان معاملات ( TAL ) فراهم گردیده است. از دیگر موضوعات مطرح در خصوص ریزساخت های بازار، موضوع دامنه نوسان است که در حال حاضر برای سهام و صندوق های سهامی در دامنه منفی و مثبت سه درصد و برای صندوق های اهرمی در دامنه منفی و مثبت چهار درصد است. در این خصوص هم پیبشنهاد می گردد که ضمن افزایش دامنه ایستای فعلی به اعدادی در حدود 10 درصد، دامنه پویا در محدوده دامنه 3 درصدی فعلی ایجاد شود و پس از قرار گرفتن سفارشات در مرز منفی یا مثبت دامنه ای، پس از برگزاری حراج دامنه پویای جدید اعمال شود.