پیامدهای حذف حجم مبنا برای بورس و صندوق‌ها

تومان نیوز:بر اساس تصمیم هیات مدیره‌های بورس تهران و فرابورس و با تأیید سازمان بورس اوراق بهادار، از ابتدای دی ماه سال جاری، حجم مبنا برای همه سهم‌ها به یک سهم کاهش می‌یابد و قانون گره معاملاتی به‌طور کامل حذف می‌شود. این تغییر، گامی مهم در اصلاح ریزساختار بازار و افزایش کارایی معاملات محسوب می‌شوند. لازم به ذکر است حجم مبنا زمانی طراحی شد که بازار کوچک و کم‌عمق بود و هدف اصلی آن جلوگیری از نوسانات شدید قیمت‌ها با معاملات اندک بود و این در حالی است که با رشد بازار، افزایش تعداد سرمایه‌گذاران و توسعه صندوق‌ها، این محدودیت دیگر قادر نبود قیمت‌ها را به درستی با شرایط واقعی بازار منطبق کند. لذا حذف حجم مبنا باعث می‌شود قیمت‌ها سریع‌تر به واقعیت بازار واکنش نشان داده و کشف قیمت بهبود یابد.
صندوق‌های سرمایه‌گذاری و سرمایه‌گذاران نهادی نیز می‌توانند از مزایای قابل توجه این تصمیم بهره‌مند شوند. چرا که در صورت عدم وجود حجم مبنا، قیمت‌ها شفاف‌تر و واقعی‌تر کشف می‌شوند و محاسبه NAV دقیق‌تر خواهد بود. این ویژگی به مدیران صندوقها امکان آن را می‌دهد که استراتژی‌های سرمایه‌گذاری خود را بهتر برنامه‌ریزی و اجرا کنند. همچنین با حذف حجم مبنا، فرآیند کشف قیمت سرعت می‌گیرد و قیمت پایانی سهام با انجام حتی معاملات کوچک‌ نیز به‌روز می‌شود. این موضوع باعث می‌شود دارایی‌های موجود در پرتفوی صندوق‌ها، به‌ویژه صندوق‌های سهامی و مختلط، سریع‌تر و دقیق‌تر منعکس‌کننده شرایط واقعی بازار باشند و این عاملی است که می‌تواند اعتماد سرمایه‌گذاران به صندوق‌ها را افزایش دهد. همچنین این تغییرات به صندوق‌ها کمک می‌کند پرتفوی خود را با دقت و شفافیت بیشتر مدیریت کنند و تصمیمات سرمایه‌گذاری خود را بر اساس داده‌های واقعی و قابل اعتماد اتخاذ کنند.
از سوی دیگر سازوکار معاملات پایانی (TAL) از آبان ۱۴۰۴ در بازار تهران راه‌اندازی شد که به سرمایه‌گذاران این امکان را می‌دهد تا قیمت پایانی سهام را به صورت شفاف و رقابتی در پایان روز معاملات تعیین کنند. TAL به عنوان مرحله‌ای جداگانه در پایان روز معاملات، قیمت پایانی را تعیین می‌کند و اجرای آن پیش از حذف حجم مبنا تقریبا امکان‌پذیر نبود. حالا با ترکیب TAL و حذف حجم مبنا، صندوق‌ها می‌توانند NAV خود را با اطمینان بیشتری گزارش کنند و معاملات خود را بر اساس قیمت واقعی بازار انجام دهند.
به طور کلی حذف حجم مبنا و راه‌اندازی TAL نقطه عطفی در بازار سرمایه ایران محسوب می‌شود. این تغییرات باعث کشف قیمت واقعی‌تر، افزایش شفافیت و انعطاف بیشتر صندوق‌ها در مدیریت پرتفوی شده و سال ۱۴۰۴ را به سالی مهم در اصلاح ریزساختار و بهبود کارایی بازار تبدیل می‌کند.
اما باید توجه داشت که حذف حجم مبنا با وجود دامنه‌ی نوسان محدود می‌تواند به تشکیل صف خرید و صف فروش در زمانهای رشدی و ریزشی بازار منجر شود چرا که انگیزه‌ی حجم خوردن کاهش پیدا کرده و سهامداران سعی خواهند کرد با عرضه محدود سهام، به هدف خود برسند و عرضه های بیشتر را به روزهای آینده موکول کنند. لذا ممکن است بازار سر مایه در برخی روزها با کاهش حجم معاملات و در روزهای دیگر با افزایش ناگهانی حجم معاملات همراه شود. لذا پیشنهاد می شود قدم بعدی در اقدامات اصلاحی بازار سرمایه، پس از حذف حجم مبنا، افزایش دامنه نوسان سهام باشد.
امید می‌رود سازمان بورس اوراق بهادار با ادامه اصلاحات ساختاری، مسیر را برای بازاری شفاف، کارآمد و نزدیک به استانداردهای جهانی هموار کند و صندوق‌های سرمایه‌گذاری بتوانند عملکرد خود را بهینه‌تر و با اطمینان بیشتری دنبال کنند.